Thép Không Gỉ (Inox): Vật Liệu Chống Gỉ, Ứng Dụng & Cách Phân Biệt (2025)

Vật Liệu Nào Sau Đây Được Gọi Là Thép Không Gỉ? Tìm Hiểu Chi Tiết Về Inox

Trong ngành công nghiệp và đời sống hiện đại, thép không gỉ (inox) đóng vai trò vô cùng quan trọng nhờ những đặc tính ưu việt so với các kim loại thông thường. Nếu bạn đang tìm hiểu vật liệu nào sau đây được gọi là thép không gỉ hoặc muốn khám phá sâu hơn về inox, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về loại vật liệu này, từ định nghĩa, phân loại, đặc tính, ứng dụng, đến cách phân biệt các mác inox phổ biến.

Inox (Thép Không Gỉ) Là Gì?

Inox, hay còn gọi là thép không gỉ (tiếng Anh: Stainless Steel), là một hợp kim của thép với hàm lượng crom tối thiểu 10.5% (theo khối lượng) và tối đa 1.2% carbon (theo khối lượng). Chính hàm lượng crom này tạo nên lớp màng oxit bảo vệ trên bề mặt, giúp inox có khả năng chống ăn mòn vượt trội, ít bị biến màu hay gỉ sét so với các loại thép thông thường. Thép chống gỉ này ngày càng được ưa chuộng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Có nhiều mác thép không gỉ khác nhau, với hàm lượng crom và các nguyên tố khác (như molipden, niken) được điều chỉnh để phù hợp với từng môi trường sử dụng cụ thể. Khả năng chống ăn mòn, chi phí bảo trì thấp, và vẻ ngoài sáng bóng làm cho inox trở thành vật liệu lý tưởng cho nhiều ứng dụng đòi hỏi cả độ bền của thép và khả năng chống chịu môi trường khắc nghiệt. Vậy loại thép nào chống gỉ tốt nhất? Câu trả lời phụ thuộc vào môi trường ứng dụng.

Ứng Dụng Rộng Rãi Của Inox

Thép không gỉ được sản xuất dưới nhiều dạng khác nhau như tấm, lá, thanh, dây, ống và được ứng dụng rộng rãi trong:

• Đồ gia dụng: Dụng cụ nấu ăn, dao kéo, bồn rửa, thiết bị nhà bếp.
• Y tế: Dụng cụ phẫu thuật, thiết bị y tế, phòng thí nghiệm.
• Xây dựng: Vật liệu xây dựng cho các tòa nhà lớn, kết cấu kiến trúc.
• Công nghiệp: Thiết bị trong nhà máy giấy, nhà máy hóa chất, hệ thống xử lý nước thải.
• Vận tải: Bể chứa, tàu chở dầu, container vận chuyển hóa chất và thực phẩm.

Khả năng chống ăn mòn, dễ dàng vệ sinh và khử trùng là những yếu tố quan trọng khiến inox trở thành vật liệu không thể thiếu trong ngành chế biến thực phẩm. Việc sử dụng thép không rỉ đảm bảo an toàn vệ sinh và độ bền cho các thiết bị.

Đặc Tính Nổi Bật Của Inox

• Tính hàn và rèn tốt: Dễ dàng gia công và tạo hình.
• Độ dẻo cao: Có thể kéo sợi, dát mỏng.
• Độ bền và độ cứng cao: Chịu được tải trọng lớn.
• Độ bền nhiệt tốt: Duy trì đặc tính ở nhiệt độ cao.
• Khả năng chống ăn mòn cao: Chống lại sự tác động của môi trường.
• Tính dẻo dai ở nhiệt độ thấp tốt: Không bị giòn gãy ở nhiệt độ âm.
• Phản ứng từ kém: (Chỉ với thép austenit, một số loại có từ tính nhẹ).

Phân Loại Thép Không Gỉ (Inox)

Có bốn loại thép không gỉ chính: Austenitic, Ferritic, Austenitic-Ferritic (Duplex), và Martensitic.

1. Thép Austenitic

• Đặc điểm: Là loại thép không gỉ phổ biến nhất, chứa tối thiểu 7% niken, 16% crom và carbon (C) tối đa 0.08%.
• Ưu điểm: Chịu ăn mòn tốt trong phạm vi nhiệt độ rộng, không nhiễm từ (hoặc nhiễm từ rất ít), mềm dẻo, dễ uốn và hàn.
• Ứng dụng: Đồ gia dụng (nồi, chảo, bồn rửa), bình chứa, ống công nghiệp, vỏ ngoài kiến trúc, công trình xây dựng. Các mác thép tiêu biểu bao gồm SUS 301, 304, 304L, 316, 316L, 321, 310s…

2. Thép Ferritic

• Đặc điểm: Có tính chất cơ lý tương tự thép mềm, nhưng khả năng chịu ăn mòn cao hơn. Chứa khoảng 12% – 17% crom.
• Ưu điểm: Giá thành rẻ hơn so với thép Austenitic, có từ tính.
• Ứng dụng: Kiến trúc (loại 12% Cr), đồ gia dụng, nồi hơi, máy giặt, kiến trúc nội thất (loại 17% Cr). Các mác thép tiêu biểu bao gồm SUS 430, 410, 409…

3. Thép Austenitic-Ferritic (Duplex)

• Đặc điểm: Kết hợp tính chất của cả thép Ferritic và Austenitic, có độ bền và độ dẻo dai cao.
• Ưu điểm: Chịu lực tốt, chống ăn mòn tốt, hàm lượng niken thấp hơn so với thép Austenitic.
• Ứng dụng: Ngành công nghiệp hóa dầu, sản xuất giấy, bột giấy, chế tạo tàu biển. Các mác thép tiêu biểu bao gồm LDX 2101, SAF 2304, 2205, 253MA. Trong bối cảnh giá thép không gỉ tăng cao do thiếu niken, dòng DUPLEX ngày càng được sử dụng nhiều hơn để thay thế các mác thép Austenitic như SUS 304, 304L, 316, 316L, 310s…

4. Thép Martensitic

• Đặc điểm: Chứa khoảng 11% đến 13% Cr, có độ bền, độ cứng tốt và khả năng chịu ăn mòn ở mức tương đối.
• Ưu điểm: Có thể tôi cứng để tăng độ bền.
• Ứng dụng: Chế tạo cánh tuabin, lưỡi dao.

So Sánh Khả Năng Của Các Loại Thép Không Gỉ

Nhóm hợp kim	Từ tính	Tốc độ hóa bền rèn	Chịu ăn mòn	Khả năng hóa bền	Tính dẻo	Làm việc ở nhiệt độ cao	Làm việc ở nhiệt độ thấp	Tính hàn
Austenit	Không	Rất cao	Cao	Rèn nguội	Rất cao	Rất cao	Rất tốt	Rất cao
Duplex	Có	Trung bình	Rất cao	Không	Trung bình	Thấp	Trung bình	Cao
Ferrit	Có	Trung bình	Trung bình	Không	Trung bình	Cao	Thấp	Thấp
Martensit	Có	Trung bình	Trung bình	Tôi và Ram	Thấp	Thấp	Thấp	Thấp
Hoá bền tiết pha	Có	Trung bình	Trung bình	Hoá già	Trung bình	Thấp	Thấp	Cao

Nhận Biết Inox 304 So Với Inox 201

Việc phân biệt inox 304 và 201 bằng mắt thường khá khó khăn. Dưới đây là một số phương pháp giúp bạn nhận biết:

CÁCH THỬ	INOX 304	INOX 201
Sử dụng nam châm	Không hút	Hút nhẹ
Sử dụng axit	Không phản ứng	Có hiện tượng sủi bọt
Sử dụng thuốc thử	Màu xanh	Màu gạch

Inox 304 có độ sáng bóng cao, ít bị gỉ sét nên giá thành cao hơn. Inox 201 chứa ít niken hơn và nhiều tạp chất, dễ bị gỉ và độ bền thấp hơn. Cách thử tốt nhất là dùng axit hoặc thuốc thử chuyên dụng.

Các Mác Thép Không Gỉ Phổ Biến Tại Việt Nam

1. Thép Không Gỉ 201 (Inox 201)

• Đặc điểm: Thuộc nhóm Austenitic, thành phần chính gồm crom, niken và mangan. Được phát triển để thay thế cho inox 301 và 304 khi thiếu niken.
• Ưu điểm: Chi phí thấp hơn, thép hợp kim chống ăn mòn ở mức tương đối.
• Ứng dụng: Đồ gia dụng, trang trí nội thất.
• Thành phần hóa học:
  • Sắt, Fe: 72%
  • Crôm, Cr: 16.0-18.0%
  • Manga, Mn: 5.50 – 7.50%
  • Niken, Ni: 3.50 – 5.50%
  • Silic, Si: 1.0%
  • Nitơ, N: 0.25%
  • Cacbon, C: 0.15%

2. Thép Không Gỉ 304 (Inox 304)

• Đặc điểm: Là mác thép không gỉ phổ biến nhất thế giới, thuộc nhóm Austenitic, chứa 18% crom và 8% niken (thép 18/8).
• Ưu điểm: Chống ăn mòn tốt, dễ gia công, thép chịu ăn mòn tốt.
• Ứng dụng: Ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ đồ gia dụng đến công nghiệp.
• Các biến thể: 304L (hàm lượng carbon thấp, dễ hàn), 304H (hàm lượng carbon cao, chịu nhiệt tốt).
• Thành phần hóa học:
  • Cacbon, C: 0.07%
  • Mangan, Mn: 2.0%
  • Silic, Si: 0.75%
  • Photpho, P: 0.045%
  • Lưu huỳnh, S: 0.03%
  • Crom, Cr: 18.0 – 20.0%
  • Niken, Ni: 8.0 – 10.5%
  • Ni tơ, N: còn lại

3. Thép Không Gỉ 316 (Inox 316)

• Đặc điểm: Thuộc nhóm Austenitic, chứa crom, niken và molypden (2-3%).
• Ưu điểm: Chống ăn mòn vượt trội, đặc biệt trong môi trường axit và clorua.
• Ứng dụng: Thiết bị xử lý hóa chất, ngành dược phẩm, hàng hải.
• Các biến thể: 316L (hàm lượng carbon thấp, dễ hàn), 316H (hàm lượng carbon cao, chịu nhiệt tốt).
• Thành phần hóa học:
  

  Thành phần	Thép không gỉ 316 (%)	Thép không gỉ 316L (%)
  Cacbon, C	≤ 0.08	≤ 0.03
  Mangan, Mn	≤ 2.0	≤ 2.0
  Silic, Si	≤ 0.75	≤ 0.75
  Photpho, P	≤ 0.045	≤ 0.045
  Lưu huỳnh, S	≤ 0.03	≤ 0.03
  Crom, Cr	16.0 – 18.0	16.0 – 18.0
  Molypden, Mo	2.0 – 3.0	2.0 – 3.0
  Niken, Ni	10.0 – 14.0	10.0 – 14.0
  Ni tơ, N	≤ 0.10	≤ 0.10

4. Thép Không Gỉ 430 (Inox 430)

• Đặc điểm: Thuộc nhóm Ferritic, chứa crom (16-18%).
• Ưu điểm: Chống oxy hóa tốt ở nhiệt độ cao, giá thành rẻ.
• Ứng dụng: Máy giặt, tủ lạnh, trang trí ô tô, ống khói.
• Thành phần hóa học:
  

  Thành phần	Thép không gỉ 430 (%)	Thép không gỉ 430F (%)
  Cacbon, C	≤ 0.12	≤ 0.12
  Mangan, Mn	≤ 1.0	≤ 1.25
  Silic, Si	≤ 1.0	≤ 1.0
  Photpho, P	≤ 0.04	≤ 0.06
  Lưu huỳnh, S	≤ 0.03	≥ 0.15
  Crom, Cr	16.0 – 18.0	16.0 – 18.0
  Molypden, Mo	–	–
  Niken, Ni	≤ 0.75	–
  Ni tơ, N	–	–

Bảng thành phần hóa học các loại thép không gỉ phổ biến

Mác thép	C (%)	Si (%)	Mn (%)	P (%)	S (%)	Cr (%)	Ni (%)	Chống ăn mòn và oxy hóa
SUS 316	≤ 0.08	≤ 1	≤ 2	≤ 0.045	≤ 0.03	16-18	10-14	Rất tốt
SUS 304	≤ 0.08	≤ 1	≤ 2	≤ 0.045	≤ 0.03	18-20	8-10	Tốt
SUS 304L	≤ 0.03	≤ 1	≤ 2	≤ 0.045	≤ 0.03	18-20	9-13	Tốt
SUS 201	≤ 0.15	≤ 1	5.5-7.5	≤ 0.06	≤ 0.03	16-18	3.5-5.5	Trung bình
SUS 430	≤ 0.12	≤ 1	≤ 1	≤ 0.04	≤ 0.03	16-18	0	Kém

Kết Luận

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về thép không gỉ, giúp bạn hiểu rõ hơn vật liệu nào sau đây được gọi là thép không gỉ, các loại inox phổ biến, đặc tính và ứng dụng của chúng. Việc lựa chọn đúng mác thép không gỉ phù hợp với mục đích sử dụng sẽ đảm bảo độ bền, tính an toàn và hiệu quả kinh tế cho công trình và sản phẩm của bạn. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại để lại bình luận bên dưới.

[mncatlinhdd.edu.vn] – chuyên trang cung cấp thông tin về vật liệu và giải pháp kỹ thuật hàng đầu tại Việt Nam.