“Viêm Da Cơ Địa Ở Trẻ Em: Dấu Hiệu, Nguyên Nhân & Điều Trị Hiệu Quả”

Viêm da cơ địa (hay còn gọi là bệnh chàm) là một bệnh lý da liễu mãn tính phổ biến ở trẻ em, gây ra những triệu chứng khó chịu như ngứa ngáy dữ dội, da đỏ rát và khô. Đặc biệt, khi thời tiết thay đổi, tình trạng bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn, khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Vậy viêm da cơ địa ở trẻ em là gì? Làm thế nào để điều trị và phòng ngừa bệnh tái phát hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Viêm da cơ địa ở trẻ em là gì?

Viêm da cơ địa là một bệnh viêm da mãn tính, có xu hướng tái phát thường xuyên và thường khởi phát ở trẻ em. Theo thống kê, có khoảng 10-30% trẻ em tại các nước đang phát triển và 5-10% trẻ vị thành niên mắc bệnh này. Tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ nhũ nhi mắc viêm da cơ địa là 26,6% và 16% ở trẻ dưới 5 tuổi.

Bệnh liên quan đến cơ địa dị ứng, khiến lớp màng bảo vệ da bị tổn thương, làm da mất nước và dễ bị các tác nhân bên ngoài xâm nhập gây viêm nhiễm. Viêm da cơ địa thường khởi phát sớm, với 60% trường hợp bệnh bắt đầu trong năm đầu đời, 30% trong 5 năm đầu và chỉ 10% sau 5 tuổi. Hơn 90% trẻ sẽ ổn định sau 2 tuổi, tuy nhiên, một số trường hợp bệnh có thể tái đi tái lại nhiều lần cho đến khi trưởng thành.

Biểu hiện của viêm da cơ địa ở trẻ em

Triệu chứng của viêm da cơ địa có thể khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn và vị trí trên cơ thể. Ở trẻ sơ sinh, các triệu chứng thường xuất hiện ở vùng đầu, mặt, cổ và khuỷu tay.

• Giai đoạn cấp tính: Mụn nước vỡ trên nền da đỏ, rỉ dịch và đóng vảy tiết, thường thấy ở trán, má và cằm. Trường hợp nặng có thể lan ra thân mình và các chi.
• Giai đoạn bán cấp: Các dát sần tập trung trên nền da đỏ thành mảng hoặc rải rác, rỉ và ứ dịch, phù nề kèm theo ngứa.
• Giai đoạn mãn tính: Da dày và khô, nứt nẻ gây đau, các nếp gấp (lòng bàn tay, bàn chân, cổ tay, cổ chân) bị ảnh hưởng, tăng hoặc giảm sắc tố sau viêm.

Trẻ mắc viêm da cơ địa thường kèm theo các tình trạng khác như hen suyễn, dị ứng, vảy nến, lo lắng và mất ngủ. Ngứa dữ dội khiến trẻ khó chịu, thường xuyên cào gãi, làm da thêm tổn thương và dễ bị nhiễm trùng.

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ?

Viêm da cơ địa thường được chăm sóc và điều trị tại nhà, nhưng cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức nếu:

• Bệnh trở nặng, cần dùng thuốc ức chế miễn dịch toàn thân.
• Bé bị nhiễm khuẩn thứ phát nặng, cần dùng kháng sinh đường tĩnh mạch.
• Bé bị nhiễm herpes lan rộng.

Ngoài ra, nếu cha mẹ chưa biết cách chăm sóc hoặc chưa chắc chắn về bệnh, nên đưa bé đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị hiệu quả.

Nguyên nhân gây viêm da cơ địa ở trẻ em

Nguyên nhân gây bệnh khá phức tạp, bao gồm yếu tố di truyền và rối loạn miễn dịch. Sự thay đổi về gen có thể làm thay đổi chức năng của hàng rào bảo vệ da, tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh từ môi trường (dị nguyên, vi khuẩn) dễ dàng xâm nhập.

Rối loạn miễn dịch thường là phản ứng bất thường qua trung gian IgE (type I) và phản ứng bất thường qua trung gian tế bào (type IV). Môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc khởi phát và làm tăng nặng các triệu chứng, ví dụ như thời tiết hanh khô, không khí ô nhiễm, tiếp xúc với dị nguyên (phấn hoa, bụi nhà, lông động vật) hoặc thức ăn (thịt bò, trứng, lạc, tôm, cua).

Việc sử dụng xà phòng, chất tẩy rửa không phù hợp, điều kiện vệ sinh kém và thức ăn cũng là yếu tố khởi phát các đợt cấp của bệnh. Vì vậy, cha mẹ cần tuân thủ điều trị và không tự ý sử dụng các loại kem dưỡng, thuốc không rõ nguồn gốc.

Biến chứng nguy hiểm của viêm da cơ địa ở trẻ em

Viêm da cơ địa có thể gây ra các biến chứng từ nhẹ đến nặng. Nếu không được điều trị kịp thời, trẻ có thể khó chịu, quấy khóc do ngứa, ngủ không ngon giấc, ảnh hưởng đến sự phát triển. Nhiều trẻ bỏ ăn, kén ăn, da có thể bị bội nhiễm vi khuẩn, virus, nấm, khiến tình trạng bệnh trầm trọng hơn. Với trẻ lớn, bệnh có thể gây tự ti, ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Bệnh không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không điều trị đúng cách, bệnh dễ tái phát, có thể để lại sẹo và tổn thương da. Hơn một nửa số trẻ nhỏ bị viêm da cơ địa có thể phát triển thành hen suyễn và sốt cỏ khô vào năm 13 tuổi.

Cách điều trị bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em

Mục tiêu điều trị là loại bỏ triệu chứng, giảm ngứa, viêm da, giúp da dịu, đủ ẩm và chống nhiễm trùng. Bác sĩ sẽ chỉ định điều trị phù hợp tùy vào tình trạng của từng bé.

Điều trị tại nhà

• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và tái khám đúng lịch.
• Sử dụng các phương pháp dân gian với thảo mộc lành tính như lá trầu không, chè xanh, lá khế để tắm cho bé. Lưu ý chọn thảo mộc tự nhiên, không nhiễm thuốc trừ sâu, rửa sạch và kiên trì sử dụng.
• Kết hợp với các loại thuốc và kem được bác sĩ kê đơn.

Sử dụng thuốc men

• Điều trị tấn công:
  • Sử dụng corticosteroid tại chỗ: Cân nhắc lựa chọn loại có hoạt tính phù hợp, dùng ngắn hạn, giảm liều từ từ để tránh tái phát.
• Điều trị duy trì:
  • Sử dụng Tacrolimus, Pimecrolimus tại chỗ để ngăn chặn bệnh tiến triển khi có dấu hiệu tái phát.
  • Sử dụng corticosteroid gián đoạn tại chỗ.
• Lưu ý: Các tác dụng không mong muốn khi điều trị corticosteroid như teo da, hội chứng para-Cushing.
• Trong trường hợp có biến chứng nhiễm trùng, cần điều trị nguyên nhân bằng kháng sinh hoặc thuốc kháng virus.

Điều trị căn bản

Dưỡng da và sử dụng chất dưỡng ẩm là điều trị căn bản trong mọi giai đoạn của bệnh. Chất dưỡng ẩm lý tưởng cần đáp ứng các tiêu chí:

• Được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả điều trị, đặc biệt đối với trẻ em.
• An toàn khi sử dụng lâu dài, không chứa hương liệu, paraben và không gây kích ứng da.
• Duy trì độ ẩm lý tưởng cho da, độ pH tương tự da tự nhiên.
• Chứa các hoạt tính chống viêm, giảm ngứa và giúp tăng khả năng điều trị bệnh.

Nên sử dụng chất dưỡng da ít nhất 2-3 lần/ngày, tăng số lần nếu da bé khô. Tránh sử dụng vào vùng niêm mạc mắt, mũi, miệng. Có thể thoa dưỡng ẩm trước, sau đó thoa corticosteroid nếu được chỉ định.

Cách chăm sóc trẻ bị viêm da cơ địa

• Tắm cho trẻ hàng ngày, thời gian không quá 5 phút. Sử dụng sữa tắm lành tính, tốt nhất là loại dành riêng cho viêm da cơ địa, hoặc sữa tắm dịu nhẹ, không chứa chất tẩy.
• Bôi chất làm mềm và dưỡng ẩm da mỗi ngày, kể cả khi không có tổn thương da.
• Giáo dục trẻ không gãi, không chà xát, đeo găng tay, tất chân khi ngủ để tránh làm tổn thương da. Cắt móng tay thường xuyên để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Tránh các yếu tố có thể làm bùng phát bệnh như mồ hôi, chà xát mạnh, nhiễm trùng (viêm họng, viêm phế quản).

Cách phòng ngừa bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em tốt nhất

• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để tăng cường hệ miễn dịch.
• Giữ phòng ngủ và môi trường xung quanh thoáng khí, mát mẻ, sạch sẽ và độ ẩm lý tưởng.
• Cho trẻ mặc quần áo thấm hút mồ hôi, chất mát và mềm, không có bụi vải hoặc dễ kích ứng da.
• Tắm cho trẻ mỗi ngày kèm theo sử dụng kem dưỡng da lành tính để duy trì độ ẩm và cân bằng da.
• Chọn sữa tắm có độ pH phù hợp, không kích ứng và không chứa chất tẩy rửa.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Nếu trẻ có dấu hiệu dị ứng với các thực phẩm như thịt bò, sữa, trứng gà, cần tránh cho trẻ.
• Tránh các yếu tố nguy cơ như khí hậu khô, bụi, lông động vật, phấn hoa.

Viêm da cơ địa ở trẻ em có thể chuyển biến phức tạp nếu không được điều trị đúng cách. Bố mẹ cần chú ý chăm sóc trẻ và đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa Nhi gần nhất để được điều trị kịp thời khi có triệu chứng tăng nặng.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng