Tư Tưởng, Đạo Đức, Phong Cách Hồ Chí Minh: Nền Tảng Con Người Việt Nam Hiện Đại

Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô giá của Đảng và dân tộc ta, là kim chỉ nam cho mọi hành động. Học tập và làm theo Người là chủ trương chiến lược, lâu dài của Đảng, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, ngăn chặn suy thoái đạo đức, lối sống. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu sâu hơn về tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh.

I. Tư Tưởng Hồ Chí Minh

Đại hội VII của Đảng khẳng định chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, kế thừa và phát triển giá trị truyền thống dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại.

Đại hội IX xác định tư tưởng Hồ Chí Minh gồm: tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; về sức mạnh của nhân dân, khối đại đoàn kết toàn dân tộc; về xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dân; về quốc phòng toàn dân; về phát triển kinh tế và văn hóa; về đạo đức cách mạng; về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

Để nhận thức sâu sắc hơn những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, cần tập trung nghiên cứu, quán triệt nội dung cơ bản trong sáu nhóm vấn đề sau:

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường cách mạng Việt Nam

1.1. Về vấn đề dân tộc, giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người

Hồ Chí Minh đã giải quyết một cách cơ bản vấn đề dân tộc, giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người trong thời đại đế quốc chủ nghĩa.

• Về vấn đề dân tộc thuộc địa: Độc lập dân tộc là nội dung cốt lõi. Người khẳng định quyết tâm giành độc lập bằng mọi giá, “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”.
• Về mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp: Giải phóng dân tộc là vấn đề trên hết, trước hết, tạo tiền đề để giải phóng giai cấp.
• Về cách mạng giải phóng dân tộc, giải phóng con người: Mục tiêu là giành độc lập cho Tổ quốc. Cách mạng giải phóng dân tộc phải đi theo con đường cách mạng vô sản, do Đảng Cộng sản lãnh đạo, dựa vào sức mạnh của toàn dân tộc, trong đó công nhân và nông dân là lực lượng nòng cốt.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng dân tộc và con người được khẳng định qua Tuyên ngôn độc lập, nâng quyền tự nhiên của con người lên thành quyền dân tộc và gắn chặt quyền con người với quyền dân tộc, đặt nền tảng cho một trật tự và pháp lý quốc tế mới.

1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội

Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội thể hiện sự nhất quán trong tư duy và hoạt động thực tiễn của Hồ Chí Minh, phản ánh mục đích, lý tưởng, khát vọng của Người: nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.

Độc lập dân tộc là mục tiêu trực tiếp, trước hết, là cơ sở, tiền đề để tiến lên chủ nghĩa xã hội. Theo Hồ Chí Minh, con đường cách mạng Việt Nam có hai giai đoạn: cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và cách mạng xã hội chủ nghĩa.

• Về chính trị: xây dựng hệ thống chính trị do giai cấp công nhân lãnh đạo.
• Về kinh tế: xây dựng cơ sở kinh tế mang tính chất xã hội chủ nghĩa, cải thiện đời sống nhân dân.
• Về văn hóa, xã hội, đời sống tinh thần: giác ngộ quần chúng, đoàn kết trong mặt trận dân tộc thống nhất, hình thành nhân tố mới của văn hóa, giáo dục.

Chủ nghĩa xã hội là con đường củng cố vững chắc độc lập dân tộc, giải phóng dân tộc một cách hoàn toàn triệt để.

2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

2.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội

• Chủ nghĩa xã hội là một chế độ do nhân dân làm chủ.
• Chủ nghĩa xã hội có nền kinh tế phát triển cao, dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu.
• Chủ nghĩa xã hội là một xã hội phát triển cao về văn hoá, đạo đức.
• Chủ nghĩa xã hội là một xã hội công bằng và hợp lý.
• Chủ nghĩa xã hội là công trình tập thể của nhân dân, do nhân dân xây dựng dưới sự lãnh đạo của Đảng.

2.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về mục tiêu và động lực xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

• Về mục tiêu: Xây dựng chủ nghĩa xã hội bao gồm cả chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội và xây dựng con người.
• Về động lực: Quyết định nhất là con người, là nhân dân lao động, nòng cốt là công – nông – trí thức.

2.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Cần căn cứ vào đặc điểm lịch sử cụ thể của mỗi nước để xác định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Đặc điểm của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là từ một nước nông nghiệp lạc hậu tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội không phải kinh qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa.

Phải giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng; nâng cao vai trò quản lý của Nhà nước; phát huy tính tích cực, chủ động của các tổ chức chính trị – xã hội; xây dựng đội ngũ cán bộ đủ đức và tài.

2.4. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Phát triển kinh tế là nhiệm vụ quan trọng nhất trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

• Phải xây dựng cơ cấu kinh tế công nghiệp và nông nghiệp hợp lý.
• Tất yếu khách quan phải tiến hành công nghiệp hóa.
• Các hình thức sở hữu, thành phần kinh tế và định hướng lên chủ nghĩa xã hội trong thời kỳ quá độ ở Việt Nam.
• Phát triển kinh tế phải đi đôi với thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí, quan liêu.

2.5. Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ Tổ quốc

• Về xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang nhân dân.
• Về xây dựng bản chất cách mạng và ý thức chính trị cho quân đội.
• Về xây dựng thế trận lòng dân, nền quốc phòng toàn dân.

3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhân dân và đại đoàn kết toàn dân tộc

3.1. Về phạm trù Nhân dân

Nhân dân là phạm trù cao quý nhất, một phạm trù chính trị chủ đạo trong học thuyết cách mạng của Hồ Chí Minh.

3.2. Về không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân

Đảng, Chính phủ và mỗi cán bộ phải chăm lo cho đời sống của nhân dân, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân.

3.3. Về đại đoàn kết toàn dân tộc

Đoàn kết làm ra sức mạnh, đoàn kết là then chốt của thành công. Phải đứng vững trên lập trường giai cấp công nhân để giải quyết hài hòa mối quan hệ giai cấp – dân tộc. Để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phải kế thừa truyền thống yêu nước – nhân nghĩa – đoàn kết của dân tộc.

4. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng văn hóa và con người

4.1. Khái niệm văn hoá theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Văn hóa là tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn.

4.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hoá mới

Xây dựng tâm lý, luân lý, xã hội, chính trị, kinh tế.

4.3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng con người

• Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người.
• Quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người”.

5. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy dân chủ, xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân

5.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy dân chủ

• Quan niệm của Hồ Chí Minh về dân chủ.
• Quan điểm của Hồ Chí Minh về thực hành dân chủ.

5.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân

• Về nhà nước pháp quyền.
• Về bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước.
• Về xây dựng nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ.

6. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng

6.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng

• Về sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.
• Về vai trò lãnh đạo và bản chất của Đảng.

6.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng, chỉnh đốn Đảng

• Tính tất yếu khách quan của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
• Nội dung công tác xây dựng Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
• Về các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng.

II. Đạo Đức Hồ Chí Minh

1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức

1.1. Vị trí, vai trò của đạo đức trong xã hội và trong đời sống của mỗi người

Đạo đức là gốc, là nguồn, là nền tảng, bởi lẽ, có tâm, có đức mới giữ vững được chủ nghĩa Mác – Lênin, đưa chủ nghĩa Mác – Lênin vào cuộc sống.

1.2. Những phẩm chất cơ bản của đạo đức cách mạng

• Trung với nước, hiếu với dân.
• Yêu thương con người, sống có nghĩa, có tình.
• Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
• Tinh thần quốc tế trong sáng.

1.3. Nguyên tắc xây dựng đạo đức

• Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức.
• Xây đi đôi với chống.
• Phải tu dưỡng đạo đức suốt đời.

2. Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

2.1. Suốt đời vì dân, vì nước

Tấm gương của một con người cả đời phấn đấu hy sinh, tất cả vì dân, vì nước, vì hạnh phúc con người.

2.2. Ý chí và nghị lực tinh thần to lớn

Vượt qua mọi thử thách, khó khăn để đạt được mục đích.

2.3. Hết lòng thương yêu, quý trọng, phục vụ Nhân dân

Cán bộ phải có trách nhiệm với dân, làm cán bộ chứ không phải quan cách mạng, cho nên từ việc nhỏ đến lớn đều phải vì nhân dân.

2.4. Nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu

Luôn hết mực vì con người.

2.5. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư

Đời riêng trong sáng, nếp sống giản dị và hết sức khiêm tốn.

III. Phong Cách Hồ Chí Minh

Phong cách Hồ Chí Minh là nói đến những đặc trưng giá trị, mang đậm dấu ấn Hồ Chí Minh, gắn liền với tư tưởng, đạo đức của Người; thể hiện một nhân cách lớn, siêu việt, trí tuệ lỗi lạc, đạo đức trong sáng, nhân văn.

1. Phong cách tư duy

• Phong cách tư duy khoa học, cách mạng và hiện đại.
• Phong cách tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo.
• Phong cách tư duy hài hòa, uyển chuyển, có lý có tình.

2. Phong cách làm việc

2.1. Phong cách lãnh đạo

• Phong cách dân chủ, tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
• Tổ chức việc kiểm tra, kiểm soát cụ thể, thường xuyên.
• Phong cách quần chúng, luôn luôn gần dân, tin dân, trọng dân, dựa vào dân, gắn bó với Nhân dân.
• Phong cách nêu gương.

2.2. Phong cách làm việc khoa học và đổi mới

• Phong cách làm việc khoa học, khách quan, trung thực.
• Phong cách làm việc luôn đổi mới.

3. Phong cách diễn đạt

• Cách nói, cách viết giản dị, cụ thể, thiết thực.
• Diễn đạt ngắn gọn, cô đọng, hàm súc, trong sáng, có lượng thông tin cao.
• Sinh động, gần gũi với cách nghĩ của quần chúng, gắn với những hình ảnh, sự ví von, so sánh cụ thể.
• Phong cách diễn đạt luôn luôn biến hóa, nhất quán mà đa dạng.

4. Phong cách ứng xử

• Khiêm tốn, nhã nhặn, lịch thiệp.
• Chân tình, nồng hậu, tự nhiên.
• Linh hoạt, chủ động, biến hóa.

5. Phong cách sống

• Sống cần, kiệm, liêm, chính.
• Sống hài hòa, kết hợp nhuần nhuyễn văn hóa Đông – Tây.
• Tôn trọng quy luật tự nhiên, gắn bó với thiên nhiên.

Kết luận

Chủ tịch Hồ Chí Minh là Anh hùng giải phóng dân tộc, Nhà văn hóa kiệt xuất. Người đã để lại một di sản tư tưởng, đạo đức, phong cách vô cùng quý giá, là ngọn đuốc soi đường cho cách mạng Việt Nam. Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là yêu cầu, trách nhiệm và là nguyện vọng của mỗi cán bộ, đảng viên và người dân Việt Nam yêu nước, để xây dựng một đất nước Việt Nam giàu đẹp, dân chủ, văn minh.

(Nguồn: Ban Tuyên giáo Trung ương)