“Tình Trong Như Đã Mặt Ngoài Còn E” Là Gì? Giải Mã Chi Tiết

Câu thơ “Tình trong như đã mặt ngoài còn e” (câu 164 trong Truyện Kiều của Nguyễn Du) là một “điểm nhấn” trong đoạn trích tả cảnh chị em Thúy Kiều du xuân, viếng mộ. Sự kiện này mở đầu cho chuỗi biến cố lớn trong cuộc đời Kiều. Trong khung cảnh ấy, Kim Trọng xuất hiện, được Nguyễn Du miêu tả là “Nền phú hậu bực tài danh/ Văn chương nết đất thông minh tính trời/ Phong tư tài mạo tót vời/ Vào trong phong nhã ra ngoài hào hoa”. Cuộc gặp gỡ giữa Kim Trọng và hai thiếu nữ tài sắc vẹn toàn như Thúy Kiều, Thúy Vân được xem là duyên kỳ ngộ do “trời xui đất khiến”. Nguyễn Du đã khéo léo chốt lại bằng hai câu: “Người quốc sắc kẻ thiên tài/ Tình trong như đã mặt ngoài còn e”.

Hiểu một cách đơn giản, câu thơ này diễn tả sự gặp gỡ giữa những con người xuất chúng: hai người con gái đẹp “nghiêng nước nghiêng thành” và một chàng trai tài hoa, tuấn tú. Họ gặp gỡ, tìm hiểu và nảy sinh tình cảm tốt đẹp. Tuy nhiên, vì sự tế nhị và những rào cản xã hội, họ vẫn giữ vẻ e dè, ngại ngùng trong cách ứng xử bên ngoài.

Vậy, chữ “đã” trong “tình trong như đã” nên được hiểu như thế nào?

Theo Từ điển tiếng Việt (Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020), “đã” có nhiều nghĩa:

1. Động từ (cũ): Khỏi hẳn bệnh.
2. Tính từ: Ở trạng thái hoàn toàn hài lòng.
3. Phụ từ: Biểu thị sự việc xảy ra trước hiện tại hoặc một mốc thời gian trong quá khứ/tương lai.
4. Trợ từ: Nhấn mạnh sắc thái nghi vấn hoặc phủ định.

Trong Từ điển Truyện Kiều (NXB Khoa học xã hội, 1974), Đào Duy Anh thống kê “đã” xuất hiện 265 lần, mang ý nghĩa chỉ thời gian đã qua, sự vật/tình trạng đã xong, dĩ nhiên, cố nhiên, quyết nhiên.

Trong ngữ cảnh “tình trong như đã”, “đã” kết hợp ý nghĩa 2, 3 và 4. Tác giả muốn diễn tả tình cảm đã nảy sinh trong lòng Kim Trọng và Thúy Kiều, một tình cảm hiển nhiên, không còn nghi ngờ. “Như đã” ở đây có nghĩa là “đã đạt tới mức độ đã, có thể coi như đã” (dĩ thành), nhưng chưa hoàn toàn trọn vẹn.

Nói cách khác, tình cảm trong lòng họ đã chín muồi, hai bên đã “phải lòng” nhau. Dù không nói ra, người đọc vẫn cảm nhận được điều đó nhờ sự súc tích và mạch lạc trong cách kể chuyện của Nguyễn Du. Trong cuộc sống, chúng ta thường thấy những tình huống tương tự: lòng đã ưng nhưng vẫn rụt rè, giữ ý, chưa dám thổ lộ.

Tóm lại, “tình trong như đã mặt ngoài còn e” diễn tả trạng thái tình cảm rõ ràng trong lòng nhưng chưa được thể hiện ra bên ngoài do sự e ngại, tế nhị. Câu thành ngữ này không chỉ thể hiện tài năng sử dụng ngôn ngữ bậc thầy của Nguyễn Du mà còn phản ánh tâm lý tình cảm phức tạp của con người, đặc biệt là trong tình yêu đôi lứa.

Tình trong đã rõ, đã tườngNhưng vì vừa gặp giữa đường nên e

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng