Thực đơn cho bé 5 tuổi suy dinh dưỡng, biếng ăn tăng cân trong 7 ngày

Giai đoạn 5 tuổi là thời điểm vàng để trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ. Tuy nhiên, tình trạng biếng ăn ở trẻ trong giai đoạn này khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Bài viết này Mầm non Cát Linh sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách xây dựng thực đơn khoa học, hấp dẫn cho trẻ 5 tuổi biếng ăn, giúp con yêu phát triển khỏe mạnh.

1Dấu hiệu trẻ 5 tuổi bị suy dinh dưỡng

Cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết bé nhà mình có đang bị suy dinh dưỡng hay không dựa vào các dấu hiệu như sau:

• Cân nặng và chiều cao thấp hơn tiêu chuẩn: Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chiều cao và cân nặng trung bình của trẻ 5 tuổi như sau:
  • Bé trai: Chiều cao trung bình: 107 – 110 cm, cân nặng trung bình: 17 – 20 kg
  • Bé gái: Chiều cao trung bình: 105 – 109 cm, cân nặng trung bình: 16 – 19 kg
• Cơ bắp kém phát triển: Tay chân gầy guộc, bụng to nhưng cơ bắp yếu, da nhão.
• Da xanh xao, tóc thưa và dễ gãy: Thiếu hụt vitamin và khoáng chất khiến da nhợt nhạt, tóc khô xơ.
• Ăn uống kém, thường xuyên biếng ăn: Trẻ không có cảm giác thèm ăn, từ chối nhiều loại thực phẩm.
• Hệ miễn dịch yếu, hay ốm vặt: Dễ mắc bệnh nhiễm trùng, cảm cúm, viêm họng do sức đề kháng suy giảm.
• Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Thường xuyên bị tiêu chảy, táo bón, đầy bụng.
• Thiếu năng lượng, chậm phát triển trí tuệ: Trẻ hay mệt mỏi, kém tập trung, giảm khả năng học hỏi.

2Nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ 5 tuổi

Trẻ 5 tuổi cần khoảng 1.200 – 1.600 kcal/ngày, tùy theo mức độ vận động. Năng lượng này phải được phân bổ hợp lý giữa các bữa ăn chính và bữa phụ.

2.1 Chất đạm (Protein)

Nhu cầu protein của trẻ ở độ tuổi này vào khoảng 25 – 30g/ngày. Nguồn đạm nên đến từ thịt, cá, trứng, sữa, đậu hũ, hải sản để đảm bảo cung cấp đủ axit amin cần thiết cho sự phát triển.

Bổ sung protein vào thực đơn giúp trẻ 5 tuổi tăng cân

2.2 Chất béo

Chất béo giúp trẻ hấp thu vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) và phát triển trí não. Trẻ cần khoảng 40 – 50g chất béo/ngày, ưu tiên các nguồn chất béo lành mạnh từ dầu oliu, dầu cá, quả bơ, các loại hạt và sữa.

Lựa chọn chất béo từ các loại quả, hạt

2.3 Tinh bột (Carbohydrate)

Tinh bột cung cấp năng lượng chính, chiếm khoảng 50 – 60% tổng lượng calo. Trẻ nên ăn cơm, bánh mì, bún, phở, khoai lang, yến mạch để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng mà không làm tăng nguy cơ béo phì.

2.4 Chất xơ

Trẻ 5 tuổi cần khoảng 15 – 25g chất xơ/ngày từ rau xanh, củ quả, các loại đậu, trái cây tươi để hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón.

Bổ sung chất xơ cho bé có hệ tiêu hóa tốt

Sữa bột Friso Gold Pro số 4 800g (3 – 6 tuổi)

2.5 Vitamin và khoáng chất

• Canxi: 600 – 800mg/ngày (sữa, phô mai, cá nhỏ ăn cả xương).
• Sắt: 10mg/ngày (thịt bò, gan, trứng, rau xanh).
• Kẽm: 3 – 5mg/ngày (hải sản, đậu, thịt gà).
• Vitamin D: 600 IU/ngày (ánh nắng mặt trời, sữa, trứng, cá hồi).
• Vitamin A: 400 – 500 mcg/ngày (cà rốt, bí đỏ, gan động vật).

3Thực đơn tăng cân cho bé 5 tuổi biếng ăn, chậm lớn trong 1 tuần

Ngày	Bữa sáng	Bữa phụ sáng	Bữa trưa	Bữa phụ chiều	Bữa tối	Bữa phụ tối (trước ngủ)
Thứ Hai	Cháo thịt bò băm (50g thịt bò, 50g gạo) + 1 ly sữa tươi (200ml)	1 quả chuối (100g) + 1 hũ sữa chua (100g)	Cơm (1 chén) + thịt gà sốt cà chua (70g thịt gà) + canh rau cải (1 chén)	Sinh tố bơ (50g bơ, 100ml sữa tươi)	Cơm (1 chén) + cá hồi áp chảo (70g cá hồi) + rau củ luộc (1 chén)	1 ly sữa ấm (200ml)
Thứ Ba	Bánh mì trứng ốp la (1 quả trứng) + 1 ly sữa đậu nành (200ml)	1 quả táo (100g) + 1 miếng phô mai (20g)	Cơm (1 chén) + thịt lợn kho trứng (70g thịt lợn) + canh bí đỏ (1 chén)	Sữa chua trái cây (100g sữa chua + trái cây cắt nhỏ)	Cơm (1 chén) + tôm rim thịt (70g tôm) + rau muống luộc (1 chén)	1 ly sữa ấm (200ml)
Thứ Tư	Bún thịt bò (50g thịt bò, 100g bún) + nước cam (1 quả cam)	1 quả lê (100g) + bánh quy (2 cái)	Cơm (1 chén) + cá thu sốt cà chua (70g cá thu) + canh rau ngót (1 chén)	Sinh tố chuối (1 quả chuối, 100ml sữa tươi)	Cơm (1 chén) + thịt gà xào rau củ (70g thịt gà) + súp lơ luộc (1 chén)	1 ly sữa ấm (200ml)
Thứ Năm	Phở gà (50g thịt gà, 100g phở) + 1 ly sữa tươi (200ml)	1 hộp sữa chua (100g) + bánh bông lan (1 miếng)	Cơm (1 chén) + thịt viên sốt cà chua (70g thịt viên) + canh cải thìa (1 chén)	Táo cắt miếng (100g) + phô mai que (1 que)	Cơm (1 chén) + cá basa kho tộ (70g cá basa) + rau cải luộc (1 chén)	1 ly sữa ấm (200ml)
Thứ Sáu	Cháo sườn (50g sườn, 50g gạo) + nước ép cà rốt (1 củ cà rốt)	1 quả xoài (100g) + bánh mì sandwich (1 lát)	Cơm (1 chén) + thịt bò xào lúc lắc (70g thịt bò) + canh rau dền (1 chén)	Sữa chua dâu tây (100g sữa chua + dâu tây)	Cơm (1 chén) + trứng chiên thịt băm (1 quả trứng) + rau bí luộc (1 chén)	1 ly sữa ấm (200ml)
Thứ Bảy	Bánh cuốn trứng (1 quả trứng) + 1 ly sữa đậu nành (200ml)	1 quả kiwi (100g) + bánh pancake (2 cái)	Cơm (1 chén) + cá lóc kho tộ (70g cá lóc) + canh rau mồng tơi (1 chén)	Chuối cắt miếng (1 quả) + sữa tươi (100ml)	Cơm (1 chén) + thịt vịt quay (70g thịt vịt) + rau cải thìa luộc (1 chén)	1 ly sữa ấm (200ml)
Chủ Nhật	Bánh mì bò kho (50g thịt bò) + nước ép táo (1 quả táo)	1 quả cam (100g) + bánh muffin (1 cái)	Cơm (1 chén) + gà nướng (70g thịt gà) + salad rau củ (1 chén)	Sinh tố xoài (1 quả xoài, 100ml sữa tươi)	Cơm (1 chén) + cá diêu hồng hấp (70g cá diêu hồng) + rau củ xào (1 chén)	1 ly sữa ấm (200ml)

Lưu ý:

• Lượng thức ăn có thể điều chỉnh tùy theo khẩu vị và nhu cầu của trẻ.
• Nên đa dạng hóa các loại rau củ quả để đảm bảo cung cấp đủ vitamin và khoáng chất.
• Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt và đồ chiên rán.
• Khuyến khích trẻ uống đủ nước trong ngày.
• Nếu trẻ có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

4Các món ăn cho bé 5 tuổi suy dinh dưỡng

4.1 Cháo sườn củ dền

Cháo sườn củ dền không chỉ có màu sắc bắt mắt mà còn cung cấp nhiều dưỡng chất quan trọng cho bé. Thành phần gồm:

• Sườn non (50g): Giàu protein, canxi giúp xương chắc khỏe.
• Củ dền (30g): Bổ sung chất xơ, vitamin và tạo màu sắc hấp dẫn.
• Gạo tẻ (50g): Cung cấp năng lượng cần thiết.

Mẹ nên hầm sườn kỹ để nước ngọt, sau đó xay nhuyễn củ dền và nấu cháo để bé dễ ăn hơn.

4.2 Bún thịt viên

Bún thịt viên là món khoái khẩu của nhiều bé với hương vị thơm ngon, dễ ăn. Thành phần gồm:

• Thịt viên (70g): Được làm từ thịt heo hoặc bò băm nhuyễn, giàu đạm.
• Bún tươi (100g): Giúp bé dễ nhai và tiêu hóa.
• Rau sống, hành lá: Bổ sung vitamin, khoáng chất.

Mẹ có thể nấu nước dùng từ xương để tăng độ ngon ngọt tự nhiên.

4.3 Trứng ốp la trang trí

Trứng là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời giúp bé phát triển toàn diện. Để tăng sự hấp dẫn, mẹ có thể trang trí món ăn với hình thù ngộ nghĩnh:

• Trứng gà (1 quả): Cung cấp protein, chất béo tốt.
• Rau củ trang trí: Cà rốt, dưa leo giúp món ăn nhiều màu sắc.

Dùng khuôn tạo hình dễ thương để bé thích thú hơn khi ăn.

Trang trí trứng ốp la để món ăn thêm phần bắt mắt trẻ

4.4 Một số món ăn khác mẹ có thể thử

• Gà hầm nấm đông cô: Giàu đạm và chất xơ.
• Bánh pancake chuối: Cung cấp năng lượng, thơm ngon.
• Miến gà xé: Dễ ăn, kích thích vị giác.

5Nguyên nhân khiến trẻ 5 tuổi biếng ăn, chậm lớn

Biếng ăn ở trẻ 5 tuổi không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất mà còn tác động tiêu cực đến trí tuệ và cảm xúc của trẻ. Để khắc phục tình trạng này, cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân:

• Chế độ ăn uống không cân bằng, thiếu chất: Trẻ cần được cung cấp đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng (đạm, tinh bột, chất béo, vitamin và khoáng chất) để phát triển toàn diện. Thiếu hụt bất kỳ nhóm chất nào cũng có thể dẫn đến biếng ăn và chậm lớn.

Ví dụ: Trẻ chỉ thích ăn cơm trắng mà không ăn rau xanh, thịt cá sẽ thiếu vitamin, chất xơ và đạm.

• Trẻ mải chơi, ăn vội vàng: Trẻ 5 tuổi thường hiếu động, thích khám phá thế giới xung quanh. Điều này khiến trẻ xao nhãng trong bữa ăn, ăn vội vàng hoặc bỏ bữa.

Ví dụ: Trẻ đang chơi đồ chơi yêu thích và không muốn rời đi để ăn cơm.

• Các vấn đề về tiêu hóa, hấp thu kém: Các vấn đề như táo bón, tiêu chảy, khó tiêu hoặc kém hấp thu chất dinh dưỡng có thể khiến trẻ cảm thấy khó chịu, chán ăn.

Ví dụ: Trẻ bị táo bón kéo dài sẽ cảm thấy đầy bụng, khó chịu và không muốn ăn.

• Chứng biếng ăn, kén ăn: Trẻ có thể hình thành thói quen kén ăn từ nhỏ, chỉ thích ăn một vài món nhất định và từ chối các món khác.

Ví dụ: Trẻ chỉ thích ăn gà rán và khoai tây chiên mà không ăn rau xanh, trái cây.

• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo lắng, áp lực từ gia đình hoặc môi trường xung quanh cũng có thể ảnh hưởng đến khẩu vị của trẻ.

Ví dụ: Trẻ bị la mắng trong bữa ăn sẽ cảm thấy sợ hãi và không muốn ăn.

• Thiếu hụt vitamin và khoáng chất (đạm, canxi, vitamin D, kẽm…): Các loại vitamin và khoáng chất, đóng vai trò quan trọng trong các quá trình trao đổi chất và tăng trưởng của trẻ. Thiếu hụt các chất này có thể dẫn đến giảm cảm giác thèm ăn và chậm phát triển.

Ví dụ: Trẻ thiếu kẽm sẽ cảm thấy chán ăn, mệt mỏi và chậm tăng cân.

• Ngủ ít, lười vận động: Giấc ngủ đủ và vận động thường xuyên giúp trẻ có năng lượng và cảm giác thèm ăn tốt hơn. Thiếu ngủ và ít vận động có thể khiến trẻ mệt mỏi, chán ăn.

Ví dụ: Trẻ xem tivi quá nhiều và ít vận động ngoài trời sẽ cảm thấy uể oải và không muốn ăn.

• Mắc các bệnh lý nhiễm trùng: Các bệnh nhiễm trùng như viêm họng, viêm amidan, sốt… có thể làm giảm khẩu vị và gây khó khăn trong việc ăn uống của trẻ.

Ví dụ: Trẻ bị viêm họng sẽ cảm thấy đau khi nuốt và không muốn ăn.

• Trẻ có chính kiến về ăn uống: Ở tuổi này trẻ bắt đầu có những chính kiến riêng, vì vậy trẻ sẽ có những món thích và không thích rõ ràng.

Ví dụ: Trẻ nói rằng con không thích ăn rau, con chỉ thích ăn thịt. Nếu như cha mẹ không có phương pháp thuyết phục mà bỏ mặc bé ăn theo ý thích của mình, lâu dài sẽ gây ra tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ.

611 Cách tăng cân hiệu quả cho trẻ 5 tuổi biếng ăn, suy dinh dưỡng

6.1 Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ

Trẻ 5 tuổi cần được cung cấp đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng: chất đạm (thịt, cá, trứng, đậu), tinh bột đường (cơm, bánh mì, khoai), chất béo (dầu oliu, bơ, hạt), và vitamin khoáng chất (rau xanh, trái cây). Sự kết hợp đa dạng thực phẩm giúp trẻ hấp thu tốt hơn, phát triển toàn diện.

6.2 Chia nhỏ khẩu phần thành nhiều bữa nhỏ

Thay vì bắt trẻ ăn quá nhiều trong một bữa, cha mẹ nên chia thành 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ. Việc này giúp trẻ dễ dàng tiêu hóa, hấp thu chất dưỡng và không càm thấy quá no hay quá đói.

6.3 Bổ sung sữa và chế phẩm từ sữa

Sữa nguyên kem hoặc các loại sữa có đạm chất lượng cao giúp trẻ nhận đủ năng lượng và dễ tăng cân. Ngoài sữa, cha mẹ có thể cho bé dùng sữa chua, phô mai, sữa hạt để tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng.

6.4 Uống đủ nước

Nước rất quan trọng trong quá trình chất dưỡng hấp thu và chuyển hóa trong cơ thể. Trẻ 5 tuổi nên uống ít nhất 1-1,5 lít nước mỗi ngày, bao gồm nước lọc, sữa và nước trái cây.

6.5 Kiên nhẫn, không ép trẻ ăn

Ép trẻ ăn chỉ khiến trẻ sợ hãi, càng biếng ăn hơn. Cha mẹ hãy kiên nhẫn, tạo môi trường thoải mái khi ăn, cho trẻ được lựa chọn món ăn yêu thích.

Không ép bé ăn, tạo môi trường thoải mái cho trẻ

6.6 Khuyến khích vận động thể chất

Vận động giúp trẻ tiêu hao năng lượng, kích thích đồi hỏi, từ đó ăn ngon miệng hơn. Cha mẹ nên khuyến khích trẻ chơi thể thao, chạy nhảy, đi xe đạp.

6.7 Theo dõi cân nặng thường xuyên

Cha mẹ nên kiểm tra cân nặng của trẻ hàng tháng để đánh giá tình trạng dinh dưỡng và điều chỉnh chế độ ăn uống khi cần.

6.8 Khám sức khỏe, tẩy giun định kì

Giun sá kém hấp thu dẫn đến suy dinh dưỡng. Trẻ cần được tẩy giun định kì 6 tháng/lần.

6.9 Điều trị kịp thời các bệnh mắc phải

Những bệnh như viêm hô háp, rối loạn tiêu hóa có thể làm trẻ chắng chịu ăn. Cha mẹ cần theo dõi sức khỏe và điều trị kịp thời.

6.10 Cân nhắc bổ sung sản phẩm hỗ trợ tăng cân

Các sản phẩm hỗ trợ tăng cân có thể giúp trẻ bổ sung dinh dưỡng. Tuy nhiên, cần tham khảo bác sĩ trước khi dùng.

6.11 Xây dựng thói quen ăn uống khoa học

Hãy duy trì bữa ăn đúng giờ, tạo thói quen tự giác cho trẻ để đảm bảo sức khỏe và sự phát triển toàn diện.

7Lưu ý quan trọng cho cha mẹ khi muốn tăng cân cho trẻ 5 tuổi

7.1 Cân bằng các dưỡng chất cần thiết

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ 5 tuổi. Cha mẹ cần đảm bảo khẩu phần ăn của con bao gồm đầy đủ các nhóm chất như đạm, tinh bột, chất béo, vitamin và khoáng chất. Điều này giúp trẻ có đủ năng lượng, tăng cường hệ miễn dịch và phát triển toàn diện.

7.2 Tôn trọng sở thích ăn uống của trẻ

Mỗi trẻ có khẩu vị và sở thích ăn uống riêng. Cha mẹ không nên ép trẻ ăn những thực phẩm mà bé không thích, thay vào đó hãy tìm cách chế biến linh hoạt để phù hợp với khẩu vị của con.

7.3 Giải thích cho trẻ về thực phẩm bé ăn có tác dụng gì

Trẻ em thường tò mò về những gì chúng ăn. Giải thích một cách đơn giản về lợi ích của thực phẩm như: “Cà rốt giúp mắt sáng hơn”, “Cá giúp con thông minh hơn” sẽ giúp trẻ thích thú và có động lực ăn uống hơn.

7.4 Không ép trẻ ăn

Ép trẻ ăn không chỉ gây căng thẳng mà còn làm trẻ có tâm lý sợ hãi bữa ăn. Hãy để trẻ tự quyết định lượng thức ăn theo nhu cầu của mình, cha mẹ chỉ cần định hướng một cách nhẹ nhàng.

Trẻ em có thể không thích một món ăn ngay lần đầu tiên. Hãy thử giới thiệu lại món ăn đó sau vài ngày với cách chế biến khác nhau để trẻ dần quen và thích nghi. Bên cạnh đó, cha mẹ nên tạo không gian ăn uống thoải mái, tránh la mắng, ép buộc hoặc sử dụng thiết bị điện tử khi ăn.

7.5 Chia nhỏ bữa ăn

Trẻ 5 tuổi thường có dạ dày nhỏ và không thể ăn quá nhiều trong một bữa. Chia nhỏ bữa ăn thành 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ giúp trẻ hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

7.6 Hạn chế đồ ăn vặt trước bữa ăn

Ăn vặt quá nhiều trước bữa ăn sẽ làm trẻ no và không còn hứng thú với bữa chính. Cha mẹ nên kiểm soát thời gian ăn vặt của trẻ để đảm bảo bé ăn đủ lượng thực phẩm cần thiết trong các bữa ăn chính.

7.7 Không để trẻ xao nhãng khi ăn

Xem tivi, chơi điện thoại hay đồ chơi trong lúc ăn có thể làm trẻ mất tập trung, ăn chậm và giảm cảm giác thèm ăn. Hãy tạo thói quen ăn uống tập trung để trẻ ăn ngon miệng hơn.

8Khi nào cần đưa trẻ 5 tuổi biếng ăn, chậm lớn đến gặp chuyên gia dinh dưỡng?

Nếu như bé nhà bạn đang gặp một trong những tình trạng sau, hãy cho trẻ đến gặp các bác sĩ, chuyên gia về dinh dưỡng:

• Chậm tăng cân kéo dài: Nếu trẻ có dấu hiệu chậm tăng cân trong nhiều tháng dù đã thay đổi chế độ ăn uống, cha mẹ nên đưa con đi khám để tìm nguyên nhân và có hướng khắc phục.
• Có dấu hiệu suy dinh dưỡng rõ rệt: Những dấu hiệu như cơ bắp nhão, bụng to nhưng tay chân nhỏ, da xanh xao, tóc khô xơ… có thể là dấu hiệu của suy dinh dưỡng. Cần có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Trẻ có bệnh nền ảnh hưởng đến việc tiêu hóa, hấp thu: Một số bệnh lý như rối loạn tiêu hóa, dị ứng thực phẩm, viêm nhiễm kéo dài có thể ảnh hưởng đến khẩu vị và sự hấp thu dinh dưỡng của trẻ. Việc thăm khám sớm giúp tìm ra nguyên nhân và có biện pháp xử lý phù hợp.

Việc xây dựng thực đơn cho bé 5 tuổi suy dinh dưỡng, biếng ăn không chỉ giúp bé tăng cân mà còn đảm bảo phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ. Bố mẹ cần kiên trì, linh hoạt thay đổi thực đơn, kết hợp chế độ ăn uống khoa học với thói quen sinh hoạt lành mạnh để hỗ trợ bé cải thiện cân nặng hiệu quả.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng