Thoái Hóa Cột Sống: Nguyên Nhân, Triệu Chứng & Điều Trị Hiệu Quả

1. Thoái Hóa Cột Sống Là Gì?

Thoái hóa cột sống là tình trạng viêm xương khớp xảy ra ở cột sống, có thể ảnh hưởng đến cột sống cổ, cột sống ngực (vùng lưng trên và giữa) hoặc cột sống thắt lưng (vùng lưng dưới). Trong đó, thoái hóa đốt sống cổ và thoái hóa cột sống thắt lưng là hai dạng phổ biến nhất.

2. Ai Có Nguy Cơ Cao Bị Thoái Hóa Cột Sống?

Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh thoái hóa cột sống bao gồm:

• Người lớn tuổi: Theo Viện Phẫu thuật Chỉnh hình Hoa Kỳ, khoảng 85% người trên 60 tuổi bị thoái hóa cột sống.
• Người có sự khác biệt về giới tính theo độ tuổi: Ở độ tuổi dưới 45, nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Tuy nhiên, sau 45 tuổi, tỷ lệ mắc bệnh ở nữ giới lại cao hơn.
• Người thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực lên sụn khớp, đĩa đệm và xương dưới sụn, dẫn đến tổn thương và thoái hóa.
• Người có tiền sử chấn thương hoặc viêm xương khớp: Các chấn thương hoặc bệnh lý viêm khớp có thể加速quá trình thoái hóa cột sống.
• Người làm việc văn phòng hoặc hoạt động thể lực mạnh: Ngồi nhiều, ít vận động hoặc lao động nặng nhọc sai tư thế đều có thể gây áp lực lên cột sống.

3. Nguyên Nhân Thoái Hóa Cột Sống

Thoái hóa cột sống có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, được chia thành hai nhóm chính: nguyên nhân nguyên phát và nguyên nhân thứ phát.

3.1. Nguyên Nhân Nguyên Phát

• Quá trình lão hóa tự nhiên: Tuổi tác càng cao, cấu trúc cột sống càng suy yếu, đĩa đệm mất nước, bao xơ đĩa đệm dễ bị rách vỡ, dây chằng bị xơ hóa và mô sụn bị hao mòn.
• Thói quen sinh hoạt: Tư thế ngồi sai, nằm gối quá cao, vận động thể thao không đúng cách có thể đẩy nhanh quá trình thoái hóa.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thiếu canxi, magie, glucosamine, collagen tuýp II hoặc tiêu thụ nhiều thức ăn nhanh, dầu mỡ, chất kích thích có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa cột sống.

3.2. Nguyên Nhân Thứ Phát

• Đặc thù công việc: Làm việc văn phòng ít vận động hoặc lao động nặng nhọc sai tư thế khiến cột sống mất đường cong sinh lý.
• Chấn thương: Các chấn thương trong sinh hoạt, vận động hoặc tai nạn nếu không được điều trị dứt điểm có thể dẫn đến thoái hóa cột sống.

4. Triệu Chứng Thoái Hóa Cột Sống Phổ Biến

Các triệu chứng của thoái hóa cột sống có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương.

4.1. Triệu Chứng Chung

• Đau nhức, cứng cơ lưng, cổ và vai gáy vào buổi sáng sớm.
• Sốt, mệt mỏi, khó thở kèm theo co thắt dạ dày (ít gặp).
• Đau cột sống âm ỉ, tăng khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.
• Yếu hoặc tê bì chân tay.
• Đau đầu, chóng mặt hoặc đau ở vai.

4.2. Triệu Chứng Thoái Hóa Cột Sống Cổ

• Đau nhức cổ, cứng cổ, khó khăn khi vận động cổ. Cơn đau có thể lan xuống vai hoặc cánh tay.
• Tê, yếu liệt bả vai, cánh tay hoặc ngón tay.
• Nấc ngáp, đau đầu, chóng mặt nếu bị thoái hóa đốt sống cổ C1-C2.

4.3. Triệu Chứng Thoái Hóa Cột Sống Lưng

• Đau thắt lưng âm ỉ, kéo dài trong nhiều tuần.
• Cơn đau tăng lên khi vận động, cong, xoay người hoặc nâng vác đồ vật.
• Đau lan xuống chân, gây tê liệt và mất thăng bằng khi di chuyển (khi bệnh trở nặng).
• Mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột, kèm theo cơn đau co thắt cơ bắp (hiếm gặp).

5. Biến Chứng Của Thoái Hóa Cột Sống

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thoái hóa cột sống có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm tàn phế hoặc mất khả năng đi lại.

5.1. Biến Chứng Thoái Hóa Đốt Sống Cổ

• Mất ngủ, mệt mỏi kéo dài, tăng nguy cơ đột quỵ.
• Hội chứng tăng – giảm huyết áp bất thường.
• Rối loạn tiền đình với các cơn đau đầu, chóng mặt hoặc chán ăn.
• Thoát vị đĩa đệm, gây tê liệt một hoặc hai bên cánh tay.
• Hội chứng cổ – tim: Đau tim đột ngột hoặc rối loạn nhịp tim.
• Rối loạn dây thần kinh thực vật, gây mất kiểm soát đại tiểu tiện.

5.2. Biến Chứng Thoái Hóa Cột Sống Thắt Lưng

• Biến dạng cột sống (gù, vẹo hoặc cong).
• Chèn ép dây thần kinh, gây đau lan tỏa vùng mông và tứ chi, có thể dẫn đến bại liệt.
• Ảnh hưởng tới thị lực (suy giảm thị lực, mắt sưng đau, sợ ánh sáng, thậm chí mù).
• Đau ngực do chèn ép dây thần kinh.

6. Chẩn Đoán Thoái Hóa Cột Sống Bằng Cách Nào?

Để chẩn đoán thoái hóa cột sống, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và kết quả của các xét nghiệm hình ảnh:

• X-Quang: Kiểm tra tổn thương xương, gai đốt xương, mất đĩa hoặc sụn.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Xác định tổn thương đĩa đệm và vị trí dây thần kinh cột sống bị thoát vị.
• Xét nghiệm máu: Loại trừ các bệnh lý khác gây đau cột sống như viêm cột sống dính khớp, lao cột sống.

7. Phương Pháp Điều Trị Bệnh Thoái Hóa Cột Sống

Có nhiều phương pháp điều trị thoái hóa cột sống, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.

7.1. Tập Luyện Tăng Cường Sức Khỏe Cột Sống

Các bài tập giúp kéo giãn cột sống, phục hồi tổn thương và tăng cường sự linh hoạt của các khớp. Tuy nhiên, cần có sự tư vấn của bác sĩ để lựa chọn bài tập phù hợp.

7.2. Chữa Thoái Hóa Cột Sống Bằng Thuốc

Sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống viêm, thuốc giãn cơ, thuốc điều trị triệu chứng tác dụng chậm, thuốc ức chế IL1 và tiêm corticoid tại chỗ để giảm đau. Tuy nhiên, thuốc chỉ có tác dụng tạm thời và có thể gây tác dụng phụ.

7.3. Phẫu Thuật Cột Sống

Phẫu thuật được chỉ định khi các phương pháp điều trị nội khoa không hiệu quả, nhằm giải quyết tình trạng thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống và hẹp ống sống. Tuy nhiên, phẫu thuật có nhiều rủi ro và biến chứng tiềm ẩn.

7.4. Châm Cứu Hỗ Trợ Giảm Đau

Châm cứu giúp khai thông khí huyết, giảm đau và chống viêm. Tuy nhiên, hiệu quả chỉ duy trì tạm thời và có thể gây tác dụng phụ.

7.5. Trị Liệu Thần Kinh Cột Sống Kết Hợp Vật Lý Trị Liệu

Phương pháp nắn chỉnh cấu trúc cột sống bị sai lệch, giải phóng chèn ép dây thần kinh, kích thích cơ thể tự chữa lành. Kết hợp với vật lý trị liệu và các thiết bị hiện đại như sóng xung kích, laser cường độ cao, thiết bị kéo giãn giảm áp cột sống DTS để đẩy nhanh quá trình phục hồi.

8. Những Lưu Ý Khi Điều Trị Thoái Hóa Đốt Sống

• Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ.
• Không tự ý ngưng liệu trình hoặc điều trị cùng lúc tại nhiều nơi.

9. Cách Phòng Ngừa Bệnh Thoái Hóa Cột Sống

Mặc dù thoái hóa cột sống là một quá trình tự nhiên, nhưng chúng ta có thể làm chậm quá trình này bằng cách:

9.1. Chế Độ Dinh Dưỡng Phòng Ngừa Thoái Hóa Cột Sống

• Bổ sung thực phẩm giàu vitamin (C, D) và khoáng chất tốt cho xương khớp (canxi, magie).
• Bổ sung đường tự nhiên từ các loại thực phẩm chức năng (nếu cần).
• Uống đủ nước (1,5 – 2 lít/ngày).
• Hạn chế chất kích thích (thuốc lá, rượu bia, cà phê).

9.2. Thói Quen Sinh Hoạt Và Luyện Tập Lành Mạnh

• Hạn chế công việc nặng nhọc, chú ý tư thế đúng.
• Thường xuyên thay đổi tư thế khi ngồi nhiều.
• Giữ tinh thần thoải mái, kiểm soát căng thẳng.
• Tập luyện thường xuyên và đúng cách (bơi lội, đi bộ, thể dục nhịp điệu).
• Kiểm soát cân nặng ở mức hợp lý.

Thoái hóa cột sống là một bệnh lý mãn tính phổ biến, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và vận động hàng ngày. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm. Hãy đến gặp bác sĩ ngay khi có dấu hiệu của bệnh để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng