Cuộc sống vốn dĩ là một chuỗi những biến động không ngừng. Mất mát, bệnh tật, thất bại… là những điều mà hầu như ai trong chúng ta cũng đều e ngại. Chúng ta thường tìm cách né tránh, cầu mong những điều tốt đẹp, vinh hiển và khỏe mạnh sẽ đến. Tuy nhiên, tất cả những điều đó chỉ là những hiện tượng vô thường của cuộc sống.
Tôi từng được nghe một vị Hòa thượng đáng kính chia sẻ khi đến thăm ngài lúc đang lâm bệnh. Thay vì phiền não, ngài lại hoan hỷ nói: “Cảm ơn cái bệnh”. Bởi vì, bệnh tật là một điểm dừng chân, giúp ta nhìn lại và nhận ra rằng, cuộc sống này không có gì là chắc chắn, và sự an lạc không đến từ bên ngoài.
Trong ý nghĩa đó, những điều bất như ý như mất mát, thất bại, hay thậm chí là bệnh tật nan y, không còn là điều đáng sợ. Chúng trở thành cơ hội để ta suy ngẫm về những nhân duyên trực tiếp và sâu xa, từ đó điều chỉnh lối sống để đạt được sự vững chãi, “tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến”.
Năm qua, chúng ta đã chứng kiến nhiều vụ án lớn liên quan đến các lãnh đạo cấp cao của Đảng, Chính phủ và các tỉnh thành. Nhiều người phải ra hầu tòa, nhận án tù giam. Danh tiếng tan biến như mây trên trời, và cơn bão dư luận cuốn đi không chỉ sự nghiệp của họ, mà còn ảnh hưởng đến gia đình và người thân.
Trong “pháp giới trùng trùng duyên khởi”, nếu thiếu tỉnh giác và không vượt qua được lòng tham, sự sân hận và tâm si mê, mọi thành tựu đều có thể sụp đổ. Người lãnh đạo có thể trở thành tội phạm, và người tu có thể đánh mất phẩm chất hướng thượng ban đầu, dễ dàng sa vào danh vọng và lợi dưỡng.
Nếu sống trong chánh niệm và chánh định, mỗi phút giây sẽ trở nên trọn vẹn và ý nghĩa. Sự an lạc và hạnh phúc sẽ hiển hiện trong suy nghĩ, lời nói và hành động hàng ngày. Ngược lại, nếu bị lòng tham chi phối và sự sân hận thúc đẩy, dù có thành công, chức cao, tài sản nhiều, ta vẫn không thể thoát khỏi nỗi sợ hãi và lo âu trước những biến động của cuộc đời. Cuộc sống trăm năm rồi cũng sẽ qua đi, tan biến như bọt nước, trong sự bàng hoàng và khao khát bền vững.
Dẫu biết rằng năm tháng chỉ là ước lệ, nhưng như lời vị tôn túc đã nói, đây là dịp để chúng ta nhìn lại và suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc đời. Với người Phật tử, những người tin vào nhân quả, sống trong tình thương và được soi sáng bởi trí tuệ, nhận thức được quy luật “cái này sinh thì cái kia sinh”, mỗi dịp năm cũ qua và năm mới đến là cơ hội để cùng phát nguyện và cam kết làm điều tốt đẹp cho cuộc đời. Nếu không thể làm được điều đó, thì ít nhất cũng đừng gây ra những điều bất thiện, để tránh gieo rắc tai họa cho mình, cho người và cho môi trường.
Người tin Phật tin rằng, cuộc đời này chỉ là một đoạn trong chuỗi luân hồi tái sinh. Như Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nói, đời người là một chuyến du lịch. Vì vậy, hãy ý thức để mỗi chuyến đi đều trở nên ý nghĩa, kiến tạo hạnh phúc, niềm an vui và những điều thú vị trên mọi hành trình, dù ở bất cứ đâu và trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là một trong những nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học, với hơn 50 năm cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu (Wiki). Ông là con trai của Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, xuất thân từ một gia đình nổi tiếng hiếu học. Trong sự nghiệp của mình, Giáo sư đã đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 2010.