Tác Dụng Của Biện Pháp Tu Từ So Sánh Là Gì? Phân Tích Chi Tiết

Biện Pháp So Sánh Là Gì? Tác Dụng Của Biện Pháp Tu Từ So Sánh?

• Khái niệm: So sánh là việc đối chiếu hai hoặc nhiều sự vật, sự việc có những nét tương đồng nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho diễn đạt.
• Tác dụng: Biện pháp so sánh giúp hình ảnh được miêu tả trở nên sinh động, dễ hiểu, dễ hình dung và gợi cảm xúc hơn cho người đọc.

Ví dụ, trong đoạn thơ sau của Chế Lan Viên:

“Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân đến chim rừng lông trở biếc
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương”

So sánh “nhớ em” với “đông về nhớ rét” làm nổi bật sự da diết, cồn cào của nỗi nhớ. Tương tự, “tình yêu” được ví như “cánh kiến hoa vàng” và “xuân đến chim rừng lông trở biếc” gợi lên vẻ đẹp tươi mới, tràn đầy sức sống.

Các Loại Hình So Sánh Thường Được Sử Dụng

Có nhiều cách phân loại biện pháp so sánh, nhưng phổ biến nhất là dựa trên đối tượng và từ ngữ so sánh.

I. Theo Đối Tượng So Sánh

(1) So sánh Sự Vật – Sự Vật:

• A như B
• A là B
• A chẳng bằng B

Ví dụ: “Ơ, cái dấu hỏi / Trông ngộ ngộ ghê, / Như vành tai nhỏ / Hỏi rồi lắng nghe” (Dấu hỏi được so sánh với vành tai nhỏ).

(2) So sánh Sự Vật – Con Người:

• A như B (A có thể là con người, B là sự vật làm chuẩn để so sánh)

Ví dụ: “Trẻ em như búp trên cành / Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan”. (Trẻ em được so sánh với búp trên cành, đều non nớt và đầy tiềm năng).

(3) So sánh Hoạt Động – Hoạt Động:

• A như B (A là hoạt động của đối tượng thứ nhất, B là hoạt động của đối tượng thứ hai).

Ví dụ: “Con trâu đen lông mượt / Cái sừng nó vênh vênh / Nó cao lớn lênh khênh / Chân đi như đập đất”. (Hoạt động “đi” của trâu được so sánh với hoạt động “đập đất”).

(4) So sánh Âm Thanh – Âm Thanh:

• A như B (A là âm thanh thứ nhất, B là âm thanh thứ hai).

Ví dụ: “Côn Sơn suối chảy rì rầm / Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai”. (Tiếng suối được so sánh với tiếng đàn cầm).

(5) Các Dạng Khác:

Ngoài ra, còn có so sánh ngang bằng và so sánh hơn kém:

• So sánh hơn kém: “Cháu khỏe hơn ông nhiều!”
• So sánh ngang bằng: “Ông là buổi trời chiều / Cháu là ngày rạng sáng”

II. Theo Từ So Sánh

(1) So Sánh Bằng:

• Tựa, như, là
• Tựa như, giống nhau, như là
• Chẳng khác gì

Ví dụ: Cô giáo giống như người mẹ thứ hai của em.

(2) So Sánh Hơn Kém:

• Hơn, kém
• Chẳng bằng, chưa bằng, không bằng

Ví dụ: Những ngôi sao thức ngoài kia / Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con

Yêu Cầu Về Nhận Biết và Sử Dụng Biện Pháp So Sánh Trong Chương Trình Ngữ Văn

Chương trình Ngữ văn hiện hành đặt ra các yêu cầu cụ thể về nhận biết và sử dụng biện pháp tu từ so sánh cho từng cấp học:

• Lớp 3, 4, 5: Biết tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa, so sánh.
• Lớp 6, 7: Biết các biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh.
• Lớp 8, 9: Hiểu được các biện pháp tu từ như điệp ngữ, chơi chữ, nói mỉa, nghịch ngữ.

Như vậy, việc nắm vững kiến thức về biện pháp so sánh và các biện pháp tu từ khác là rất quan trọng để học tốt môn Ngữ văn.

Tóm lại

Biện pháp so sánh là một công cụ hữu hiệu để tăng tính biểu cảm và gợi hình cho ngôn ngữ. Việc nắm vững khái niệm, tác dụng và các dạng so sánh sẽ giúp chúng ta cảm thụ văn học tốt hơn và sử dụng ngôn ngữ một cách sáng tạo.