Rối Loạn Ám Ảnh Cưỡng Chế (OCD): Dấu Hiệu, Nguyên Nhân & Cách Điều Trị Hiệu Quả

1. Bệnh Rối Loạn Ám Ảnh Cưỡng Chế (OCD) Là Gì?

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế, còn được gọi là rối loạn ám ảnh cưỡng bức (viết tắt là OCD), là một bệnh lý thần kinh liên quan đến suy nghĩ và hành vi của người bệnh. Đây là một chứng bệnh tâm lý phổ biến với nhiều dạng biểu hiện khác nhau. Người mắc OCD thường có những hành vi, suy nghĩ lặp đi lặp lại một cách vô nghĩa nhằm giảm bớt căng thẳng hoặc lo âu. Về lâu dài, OCD có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người bệnh và những người xung quanh.

Hiện nay, y học chưa xác định chính xác nguyên nhân gây ra rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Tuy nhiên, các yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Thay đổi trong não hoặc cơ thể: Sự thiếu hụt Serotonin trong não bộ có thể liên quan đến OCD.
• Nhiễm trùng: Trẻ em bị nhiễm liên cầu khuẩn tán huyết beta, liên cầu nhóm A có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Thói quen: Thực hiện một hành vi nào đó trong thời gian dài có thể hình thành thói quen ám ảnh cưỡng chế.
• Tiền sử gia đình: Nếu gia đình có người mắc các rối loạn tương tự, khả năng mắc bệnh sẽ tăng lên.
• Căng thẳng: Stress trong cuộc sống, đặc biệt là đối với những người nhạy cảm, có thể kích hoạt OCD.
• Phụ nữ mang thai hoặc sau sinh: Nguy cơ mắc bệnh ở phụ nữ trong giai đoạn này thường cao hơn so với người bình thường.

2. Dấu Hiệu Nhận Biết Bệnh Rối Loạn Ám Ảnh Cưỡng Chế

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường không được quan tâm đúng mức và dễ bị bỏ qua, khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn và khó điều trị. Có nhiều dấu hiệu để nhận biết tình trạng này, tuy nhiên, ranh giới giữa người bệnh và người không bệnh đôi khi rất mong manh, tùy thuộc vào mức độ rối loạn. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết OCD mà bạn nên biết:

• Rửa tay quá kỹ: Người bệnh OCD thường bị ám ảnh bởi vi trùng và luôn cảm thấy tay mình đầy rẫy vi khuẩn. Đây là dấu hiệu phổ biến nhất của bệnh. Họ thường xuyên rửa tay và lau chùi kỹ lưỡng, đồng thời luôn sợ hãi sự lây lan của mầm bệnh từ môi trường xung quanh.
  
• Kiểm tra mọi thứ liên tục: Người bệnh OCD có xu hướng kiểm tra mọi thứ nhiều lần hơn người bình thường. Họ luôn cảm thấy bất an và cần kiểm tra lại nhiều lần mới thấy an tâm.
  
• Dọn dẹp nhà cửa theo nguyên tắc: Người bệnh OCD thường có những nguyên tắc dọn dẹp riêng và bắt buộc phải tuân theo. Nhà cửa của họ lúc nào cũng phải ở trạng thái sạch sẽ. Họ không bỏ qua việc dọn dẹp dù mệt mỏi, luôn cảm thấy vi trùng ở khắp nơi và trang bị rất nhiều dụng cụ vệ sinh.
  
• Ám ảnh về những con số: Người bệnh OCD thường ám ảnh bởi các con số. Họ có thể gây phiền phức cho người khác khi yêu cầu họ nghiêm túc với những con số, cảm thấy lo lắng thái quá khi gặp những con số không may mắn, hoặc thường đếm số người, số mục tiêu, số lượng công việc,…
• Khả năng tổ chức tốt: Người mắc OCD thường có khả năng tổ chức mọi thứ cực kỳ tốt, thậm chí là hoàn hảo. Tuy nhiên, điều này có thể gây ra một số rắc rối, như không thể nghỉ ngơi cho đến khi hoàn thành công việc, gây khó chịu cho người khác vì quá chi tiết, hoặc làm chậm tiến độ công việc vì quá tập trung vào tiểu tiết.
• Phóng đại về vấn đề bạo lực: Nỗi sợ hãi về bạo lực bị phóng đại quá mức, khiến họ không dám đến nơi công cộng vì sợ bị bạo hành. Ngoài ra, họ còn có những nỗi sợ khác như sợ người thân bạo hành, sợ bị bắt nạt, sợ bị xâm hại ở nơi vắng vẻ,…
• Ám ảnh về tình dục: Người bệnh có thể có những suy nghĩ bất thường về xu hướng tình dục, như muốn quan hệ với người lạ, trẻ em, người đồng giới, đồng nghiệp hoặc khách hàng. Những ám ảnh này thường xuất hiện trong suy nghĩ của họ một cách không mong muốn.
• Dằn vặt về các mối quan hệ: Người bệnh OCD luôn lo lắng về các mối quan hệ, sợ làm tổn thương đối phương, và luôn muốn biết suy nghĩ của đối phương để cảm thấy an tâm. Họ thường xuyên thấy bất an, lo lắng khi xung đột với đồng nghiệp, bạn bè hoặc người thân, hoặc khi mắc lỗi mà không biết cách xử lý.
• Kỳ vọng về sự bảo đảm: Người bệnh OCD thường không tin tưởng vào quyết định của bản thân và hay hỏi ý kiến của người khác về các vấn đề cần tự quyết định. Họ luôn cảm thấy an tâm hơn khi làm theo ý kiến của mọi người.
• Cực kỳ ghét soi gương: Người mắc OCD thường có biểu hiện liên quan đến hội chứng mặc cảm ngoại hình, rất ghét hoặc miễn cưỡng soi gương. Họ thường không tin vào những lời khen về ngoại hình và luôn cảm thấy bản thân không được đẹp.

3. Bệnh Rối Loạn Ám Ảnh Cưỡng Chế Được Chẩn Đoán Như Thế Nào?

Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế thường khởi phát ở độ tuổi từ 15-25. Tỷ lệ nam giới phát bệnh sớm hơn nữ, nhưng tỷ lệ nữ giới mắc bệnh lại cao hơn. OCD gây ra nhiều rắc rối cho người bệnh và những người xung quanh, ảnh hưởng đến công việc, ngoại hình, tăng xung đột trong xã hội, và có thể gây hại cho người khác do suy nghĩ tiêu cực.

Mặc dù có nhiều dấu hiệu để nhận biết OCD, nhưng chúng chỉ mang tính tương đối. Để biết chính xác mình có mắc bệnh hay không, bạn nên đến bệnh viện để kiểm tra và thăm khám.

Bác sĩ sẽ chủ yếu dựa vào các biểu hiện lâm sàng để đánh giá bệnh. Vì vậy, hãy trung thực chia sẻ với bác sĩ tất cả những vấn đề bạn đang gặp phải để quá trình chẩn đoán diễn ra thuận lợi và chính xác nhất.

Việc chẩn đoán OCD thường được thực hiện bởi bác sĩ tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa thần kinh. Thời gian chẩn đoán có thể khác nhau tùy thuộc vào sự tin tưởng của người bệnh đối với bác sĩ. Đặc biệt, đối với trẻ nhỏ mắc OCD, cần nhiều thời gian hơn để trẻ giãi bày mọi vấn đề mà không lo sợ. Bác sĩ và gia đình cần kiên nhẫn trong quá trình chẩn đoán.

Bệnh rối loạn ám ảnh cưỡng chế không khó nhận ra nếu người thân, gia đình và bạn bè quan tâm và chú ý đến người bệnh. Việc chẩn đoán sớm sẽ giúp người bệnh tiếp thu trị liệu và thoát khỏi căn bệnh tâm lý này.

Kết luận:Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một bệnh lý tâm thần có thể gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý là vô cùng quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn chặn bệnh tiến triển.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng