“Respectively” Nghĩa Là Gì? Dịch “Lần Lượt Là” Chuẩn Như Chuyên Gia

Trong lĩnh vực dịch thuật, câu nói nổi tiếng của Timothy Hunt vẫn luôn đúng: “Máy tính sẽ không bao giờ thay thế người dịch, nhưng người dịch sử dụng máy tính sẽ thay thế người dịch không sử dụng máy tính.” Điều này đặc biệt đúng khi chúng ta xem xét cách dịch các cụm từ chỉ thứ tự, đặc biệt là “respectively” và “lần lượt (là)”.

“Respectively” Trong Bối Cảnh “Cúm Vũ Hán”

Một ví dụ điển hình về việc sử dụng “respectively” là trong các văn bản khoa học, chẳng hạn như khi nói về các chủng virus corona:

“Two other coronaviruses have infected humans, causing outbreaks of SARS and MERS in 2002 and 2012, respectively.”

Vậy, “respectively” có nghĩa là gì và được dịch như thế nào?

“Respectively” Trong Từ Điển Và Cách Dịch Của Người Dịch

Theo từ điển trực tuyến rung.vn, “respectively” (trạng từ) có nghĩa là “Riêng từng người, riêng từng cái; tương ứng (với vị trí, thứ tự, địa vị)”. Ví dụ:

“A and B won their first and second prizes respectively.” có thể được dịch là “A và B lần lượt đoạt giải nhất và giải nhì.”

Từ điển Anh-Việt của Viện Ngôn Ngữ Học (1993) định nghĩa “respectively” (adv) là “tách biệt ra hoặc lần lượt, theo thứ tự như đã nói”. Ví dụ:

“German and Italian courses are held in Munich and Rome respectively.” – “Các lớp tiếng Đức và tiếng Ý được tổ chức lần lượt ở Munich và Rome.”

Nguyễn Vạn Phú, trong cuốn “Tiếng Anh Lý Thú”, đã chỉ ra cách “respectively” giúp làm rõ thứ tự trong câu:

“The European and Asia-pacific market saw sales declines by 3.6% and 3.7% respectively.” – Người đọc hiểu rằng 3.6% là mức giảm ở thị trường châu Âu, còn 3.7% là của thị trường châu Á-Thái Bình Dương.

Nguyễn Phước Vĩnh Cố đề xuất dịch “In April and May, the profits grew 18% and 29%, RESPECTIVELY” thành “Trong tháng 4, lợi nhuận tăng 18% và trong tháng 5, lợi nhuận tăng 29%” hoặc “Trong tháng 4 và tháng 5, lợi nhuận tăng lần lượt là 18% và 29%.”

Những ví dụ này cho thấy việc sử dụng và dịch “respectively” có thể là một thách thức đối với cả người dịch nói và người dịch viết.

Google Translate Và “Respectively”

Điều thú vị là Google Translate (GT) lại xử lý khá tốt từ “respectively”:

• “In April and May, the profits grew 18% and 29%, respectively.” được dịch là “Trong tháng 4 và tháng 5, lợi nhuận tăng lần lượt 18% và 29%.”
• “The European and Asia-pacific market saw sales declines by 3.6% and 3.7% respectively.” được dịch là “Thị trường châu Âu và châu Á – Thái Bình Dương chứng kiến doanh số giảm lần lượt 3,6% và 3,7%.”

Khi dịch ngược lại từ tiếng Việt sang tiếng Anh, GT cũng cho kết quả tương tự:

• “3 tác giả đạt giải Nhất, Nhì, Ba lần lượt là Phạm Văn Quý, Trương Long Nhật, Trương Phương Thảo…” được dịch là “Three authors won the first, second and third prizes Pham Van Quy, Truong Long Nhat and Truong Phuong Thao respectively.”
• “A và B lần lượt giành giải nhất và giải nhì.” được dịch là “A and B won their first and second prizes respectively.”

Google Translate Dịch “Respectively” Trong Bối Cảnh “Cúm Vũ Hán”

GT dịch câu về virus corona như sau:

“Two other coronaviruses have infected humans, causing outbreaks of SARS and MERS in 2002 and 2012, respectively.” được dịch là “Hai loại coronavirus khác đã gây nhiễm cho người, gây ra dịch SARS và MERS lần lượt vào năm 2002 và 2012.”

Kết Luận

Bài viết này cho thấy “respectively” và cụm từ tương đương “lần lượt (là)” có thể gây khó khăn cho người học và người dịch tiếng Anh. Tuy nhiên, với sự trợ giúp của các công cụ như Google Translate, việc dịch các cụm từ này ngày càng trở nên chính xác và dễ dàng hơn. Điều quan trọng là người dịch cần hiểu rõ nghĩa và cách sử dụng của “respectively” để có thể áp dụng một cách linh hoạt và chính xác trong các ngữ cảnh khác nhau.