“Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” nghĩa là gì?
“Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” là lời dạy về bốn yếu tố then chốt để cây trồng phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao và chất lượng tốt. Bốn yếu tố này bao gồm: nước, phân bón, sự cần cù của người nông dân và chất lượng giống.
- Nhất nước: Nước là yếu tố quan trọng hàng đầu, không thể thiếu cho sự sống của cây. Nước giúp cây hấp thụ chất dinh dưỡng, thực hiện quá trình quang hợp và điều hòa nhiệt độ. Việc đảm bảo nguồn nước tưới tiêu đầy đủ là yếu tố tiên quyết để có một vụ mùa bội thu.
- Nhì phân: Bên cạnh nước, cây trồng cần được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng từ phân bón. Phân bón giúp cây phát triển toàn diện, tăng sức đề kháng chống lại sâu bệnh. Tuy nhiên, cần lưu ý bón phân đúng loại, đúng liều lượng và đúng thời điểm để đạt hiệu quả tốt nhất, tránh lạm dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, thuốc kích thích tăng trưởng gây ảnh hưởng đến chất lượng nông sản và sức khỏe người tiêu dùng.
- Tam cần: “Cần” ở đây chính là sự cần cù, chịu khó, tỉ mỉ và chuyên cần của người nông dân. Quá trình chăm sóc cây trồng đòi hỏi người nông dân phải có kiến thức, kinh nghiệm và sự tận tâm để cây phát triển tốt nhất. Ngày nay, yếu tố “cần” còn được mở rộng ra là lao động có kỹ thuật, có chuyên môn cao để tạo ra những sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao.
- Tứ giống: Giống cây trồng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định năng suất và chất lượng của vụ mùa. Việc lựa chọn giống tốt, khỏe mạnh, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu địa phương là yếu tố then chốt để đảm bảo một vụ mùa thành công.
Như vậy, bốn yếu tố “nước, phân, cần, giống” có mối quan hệ mật thiết, bổ trợ lẫn nhau. Chỉ khi kết hợp hài hòa cả bốn yếu tố này, người nông dân mới có thể tạo ra những sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường. Câu tục ngữ này không chỉ là kinh nghiệm quý báu của cha ông ta mà còn giữ nguyên giá trị trong nền nông nghiệp hiện đại.
Chính sách của Nhà nước về hoạt động trồng trọt
Nhằm hỗ trợ và thúc đẩy ngành trồng trọt phát triển, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách quan trọng được quy định cụ thể tại Điều 4 Luật Trồng trọt 2018:
(1) Đầu tư:
- Thống kê, điều tra, xây dựng cơ sở dữ liệu về hoạt động trồng trọt, thông tin và dự báo thị trường, xây dựng chiến lược phát triển trồng trọt, xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật.
- Xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các tổ chức khoa học và công nghệ công lập phục vụ nghiên cứu trong lĩnh vực trồng trọt.
- Hỗ trợ hoạt động khoa học và công nghệ.
- Đào tạo nguồn nhân lực về khuyến nông cho các vùng kinh tế khó khăn.
(2) Hỗ trợ:
- Liên kết sản xuất, hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, canh tác hữu cơ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, canh tác trên vùng đất khó khăn (đất dốc, đất trũng, đất phèn, đất mặn, đất cát ven biển, đất có nguy cơ sa mạc hóa, hoang mạc hóa), phát triển vùng nguyên liệu phục vụ nhà máy chế biến, quản lý vùng trồng và truy xuất nguồn gốc.
- Hỗ trợ hoạt động khoa học và công nghệ.
- Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến, hoạt động chứng nhận sản phẩm cây trồng.
- Xây dựng cơ sở hạ tầng, phân tích, đánh giá điều kiện sản xuất ban đầu trong trồng trọt, đánh giá nông hóa, thổ nhưỡng phục vụ sản xuất hàng hóa tập trung; xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ bảo quản, chế biến; sản xuất phân bón hữu cơ, chế phẩm sinh học; canh tác hữu cơ; cơ giới hóa; phòng thử nghiệm quốc gia và kiểm nghiệm liên phòng quốc tế.
- Hỗ trợ sản xuất lúa theo quy hoạch.
- Sản xuất giống siêu nguyên chủng, giống nguyên chủng, giống bố mẹ để sản xuất hạt lai F1, giống gốc và giống thương phẩm mới; phục tráng giống cây trồng đặc sản, giống cây trồng bản địa; duy trì cây đầu dòng; bảo vệ và phát triển vườn cây đầu dòng; nhập khẩu giống mới, chuyển nhượng bản quyền đối với giống cây trồng.
- Xây dựng chợ đầu mối sản phẩm cây trồng, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm cây trồng.
- Khôi phục sản xuất trong trường hợp bị thiên tai, dịch bệnh.
- Đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, khuyến nông trong trồng trọt.
(3) Khuyến khích:
- Hợp tác, liên kết trong nghiên cứu phát triển, kinh doanh, cung cấp dịch vụ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và hoạt động liên quan trong trồng trọt.
- Xã hội hóa dịch vụ công trong trồng trọt, nâng cao năng lực hoạt động đánh giá sự phù hợp.
- Bảo hiểm nông nghiệp trong trồng trọt.
- Canh tác hữu cơ, canh tác kết hợp du lịch sinh thái, bảo vệ cảnh quan, văn hóa, lịch sử ở khu vực nông thôn.
- Sử dụng phân bón hữu cơ.
Kết luận
Câu tục ngữ “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” vẫn còn nguyên giá trị trong sản xuất nông nghiệp hiện đại. Việc áp dụng đúng đắn các yếu tố này kết hợp với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước sẽ giúp người nông dân nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, góp phần phát triển nền nông nghiệp bền vững.
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là một trong những nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học, với hơn 50 năm cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu (Wiki). Ông là con trai của Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, xuất thân từ một gia đình nổi tiếng hiếu học. Trong sự nghiệp của mình, Giáo sư đã đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 2010.