Nhất Nghệ Tinh, Nhất Thân Vinh Là Gì? Bí Quyết Thành Công & Ví Dụ Thực Tế

Câu tục ngữ “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh” từ lâu đã trở thành kim chỉ nam cho nhiều thế hệ người Việt trong việc lựa chọn và phát triển sự nghiệp. Vậy “nhất nghệ tinh, nhất thân vinh là gì”? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích ý nghĩa sâu sắc của câu nói này, đồng thời làm rõ giá trị của sự chuyên môn trong xã hội hiện đại.

Trong kho tàng ca dao, tục ngữ Việt Nam, người xưa đúc kết nhiều kinh nghiệm quý báu về việc chọn nghề để tạo dựng cuộc sống. Bên cạnh “Ruộng đất bề bề không bằng có nghề trong tay” hay “Một nghề cho chín còn hơn chín nghề”, câu “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh” đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tinh thông một nghề. Cổ nhân tin rằng, dù là nghề gì, nếu đạt đến trình độ xuất sắc, người đó có thể tự nuôi sống bản thân và thậm chí làm giàu. Không nhất thiết phải làm quan lớn hay buôn bán lớn, nhiều nghề truyền thống như may, đóng giày, thợ mộc… đã giúp nhiều người xây dựng cơ nghiệp vững chắc. Một nghề chân chính đều có giá trị và đóng góp cho xã hội, vì vậy, mọi nghề đều đáng quý trọng.

Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, nhiều người vẫn còn tư tưởng xem thường “nghề chân tay” và coi trọng “nghề trí óc”. Dù ngoài miệng nói “Không có nghề nào hèn…”, trong thâm tâm họ vẫn thích được gọi là “thầy” hay “ông” hơn là “anh” hay “bác”. Thực tế, tư tưởng này đi ngược lại quan điểm của người xưa.

Ví dụ như nghề may, lịch sử ghi lại nhiều câu chuyện về những thợ may giỏi được vời vào cung may y phục cho vua. Bằng sự tinh thông nghề nghiệp, họ trở thành những nghệ sĩ tài hoa. Thời xưa có câu “Chơi với vua như chơi với hổ”, việc tiếp xúc với vua đầy rủi ro. Làm vua hài lòng thì được thưởng hậu hĩnh, làm phật ý thì có thể mất mạng. Những thợ may cho vua cũng vậy, họ phải là những bậc thầy mới có thể làm đẹp lòng quân vương. Người xưa xem nghề may không chỉ là đo, cắt, khâu, vá. Với thợ may cho vua, nghề này được nâng lên tầm nghệ thuật. Họ không chỉ có óc thẩm mỹ, am hiểu về màu sắc mà còn phải tạo ra những đường cắt cân đối, hài hòa để tôn dáng người mặc. Đó chính là ý nghĩa sâu xa của “nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”.

Dù làm bất cứ việc gì, điều quan trọng là phải nắm vững bí quyết của nghề, trở thành chuyên gia trong lĩnh vực đó thì mới có thể tạo ra giá trị cho bản thân và xã hội. Bên cạnh việc làm quan (nếu xem đó là một nghề), người xưa cho rằng không nên coi thường bất kỳ nghề nào, dù là “chân tay” hay “trí óc”. Tuy nhiên, nghề nghiệp đó phải phù hợp với khả năng của mỗi người.

Trong sách cổ có câu chuyện về A Châu, một người hầu có những hành động kỳ lạ. Khi chủ đi vắng, dặn trông coi cửa, A Châu chỉ canh mỗi cái cửa. Đến khi cần đi, cậu ta gỡ cả cửa cõng theo. Dù có vẻ ngốc nghếch, nhưng khi thấy chủ vẽ tranh, A Châu lại tỏ ra thích thú. Chủ cho vẽ thử, cậu ta cầm bút vẽ nét gần, nét xa, đậm, nhạt rất tinh tế. Người chủ tốt bụng đã hướng A Châu theo nghề vẽ. Sau này, A Châu trở thành một họa sĩ tài ba. Sự lựa chọn nghề nghiệp có ảnh hưởng lớn đến tương lai và hạnh phúc của mỗi người. Chỉ khi yêu thích và phù hợp với nghề, người ta mới có thể cố gắng, tiến bộ và đạt được thành công.

Làm một nghề mà không giỏi là lừa dối người khác. Chuyện kể về một thợ mộc treo biển “chuyên đóng bàn ghế”. Khách hàng tin lời đặt làm một cái tủ. Khi tủ hoàn thành và tiền đã trả, khách hàng mới phát hiện tủ đóng rất tệ, ván hở, mộng long. Khách đến đòi bồi thường, làm ầm ĩ khiến thợ mộc phải bỏ nghề. Trong câu chuyện này, sự dối trá của người thợ mộc chỉ gây thiệt hại về tiền bạc cho khách hàng. Nhưng nếu sự dối trá đó xảy ra trong những nghề liên quan đến sức khỏe, tính mạng con người, như nghề y chẳng hạn, thì sự thiếu chuyên nghiệp là một tội ác, gây ra hậu quả khôn lường.

“Nhất Nghệ Tinh” trong thời đại ngày nay

Một nhà triết học cổ đại từng nói: “Kẻ nào biết làm một cái bẫy chuột khéo nhất, biết đọc một bài giảng hoặc viết một quyển sách hay nhất, có thể cất nhà ở tận rừng sâu, dấu chân của khách hàng sẽ làm thành một con đường mòn dẫn đến nhà họ”. Khi đã tinh thông một nghề, chúng ta trở thành một phần không thể thiếu của xã hội. Trên con đường tìm kiếm của cải vật chất, chúng ta không cần phải sợ sự cạnh tranh. Ngày nay, có nhiều quan niệm sai lầm về việc nghề này “hot”, nghề kia dễ giàu. Theo quan điểm của người xưa, điều này không đúng. Những tấm gương thành công cho thấy có đủ mọi ngành nghề. Thời xưa, không chỉ người có nhiều ruộng đất hay buôn bán mới giàu có. Thợ kim hoàn, thợ mộc, thợ may… cũng có thể làm giàu nếu họ là những chuyên gia, bậc thầy trong nghề.

Ngày nay, để trở thành luật sư, bác sĩ… cần có kiến thức sâu rộng và kinh nghiệm thực tiễn. Nhưng với một số nghề khác, như bán hàng, làm bánh, nhiều người lại nghĩ rằng không cần học cũng làm được. Tuy nhiên, để trở thành một người chuyên nghiệp, cần phải trải qua nhiều năm học hỏi và tích lũy bí quyết. Bí quyết của thành công là chọn một nghề và trở nên chuyên nghiệp trong lĩnh vực đó.

Sự chuyên nghiệp rất quan trọng cho sự phát triển của một quốc gia. Một quốc gia hùng mạnh là một quốc gia có nhiều chuyên gia. Muốn trở thành chuyên gia, cần có kiến thức chuyên môn. Trong nghệ thuật, có những người nhờ thiên bẩm mà trở thành nhà thơ, nhạc sĩ tài năng mà không cần luyện tập nhiều. Nhưng trong công nghệ, để trở thành một chuyên gia, không thể thiếu sự luyện tập chuyên cần. Một nhà hiền triết đã nói: “Thiên tài là ở sự chuyên cần”.

Việc học chuyên nghiệp bắt đầu từ các trường chuyên môn, nhưng đó chỉ là bước khởi đầu. Trong thực tế, có rất nhiều cơ hội để học hỏi mà người có nghề không bao giờ bỏ qua. Học nghề ở trường là thu nhận kinh nghiệm của người đi trước. Khi bắt tay vào thực hành, những kiến thức đó sẽ được sử dụng cùng với kinh nghiệm bản thân, trở thành tài sản riêng. Lúc này, cần phải quan sát, học hỏi từ những người xung quanh.

Ngày nay, nhiều bậc phụ huynh tạo cho con cái tính ỷ lại vào gia đình. Sự ỷ lại làm cho con người yếu đuối, không chịu khó. Vì không muốn vất vả, họ thà làm việc bàn giấy, dù chỉ là chạy việc vặt, còn hơn làm thợ may hay thợ giày. Vì xem thường nghề chân tay, họ sợ bộ quần áo dính dầu mỡ, đôi tay chai sạn của người thợ. Thực ra, những người trẻ đó không đáng trách. Đó là do tâm lý cầu an của con người. Khi được cha mẹ chu cấp đầy đủ, thậm chí cho tiền tiêu xài, thì mấy ai muốn dấn thân vào con đường vất vả?

Cần trách hơn là những bậc cha mẹ đã nuông chiều con cái, tạo cho chúng một cuộc sống an nhàn, hình thành tính ỷ lại. Với cách giáo dục sai lầm như vậy, con cái có thể trở nên nhu nhược và bất lực.

Tóm lại, câu tục ngữ “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh” vẫn còn nguyên giá trị trong xã hội hiện đại. Để thành công, mỗi người cần tìm ra đam mê, lựa chọn một nghề phù hợp và không ngừng trau dồi kiến thức, kỹ năng để trở thành một chuyên gia trong lĩnh vực đó. Chỉ có sự chuyên nghiệp và tận tâm với nghề mới có thể mang lại cuộc sống tốt đẹp và đóng góp cho sự phát triển của xã hội.