Nghẹn Cổ Họng: Nguyên nhân, Triệu chứng & Cách Điều trị Hiệu Quả

Nghẹn ở cổ là một triệu chứng phổ biến, gây ra cảm giác khó chịu khi nuốt thức ăn hoặc chất lỏng. Tình trạng này có thể đi kèm với các dấu hiệu khác như khó nuốt, đau cổ, khàn tiếng, ho hoặc thậm chí nôn trớ. Nghẹn ở cổ họng không nên bị xem nhẹ, vì nó có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề nghiêm trọng liên quan đến tắc nghẽn, thu hẹp cấu trúc thực quản, rối loạn cơ hoặc hệ thần kinh. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân gây nghẹn ở cổ họng, các triệu chứng thường gặp, phương pháp chẩn đoán và các lựa chọn điều trị hiệu quả.

Nghẹn ở cổ là gì?

Nghẹn ở cổ là tình trạng thức ăn hoặc chất lỏng khó di chuyển từ miệng xuống dạ dày một cách trơn tru. Người bệnh có thể cảm thấy nuốt chậm hơn bình thường và trải qua cảm giác khó chịu, vướng víu ở cổ họng. Đôi khi, nghẹn ở cổ họng còn gây ra ho hoặc nghẹt thở khi cố gắng nuốt, thậm chí là với nước bọt. Tình trạng này thường gặp ở người lớn tuổi do sự suy yếu của các cấu trúc cơ và thực quản theo thời gian, hoặc do ảnh hưởng của một số bệnh lý tiềm ẩn.

Các triệu chứng thường gặp khi bị nghẹn ở cổ họng

Người bệnh có thể dễ dàng nhận biết triệu chứng nghẹn ở cổ thông qua các dấu hiệu sau:

• Đau ở cổ khi nuốt: Cơn đau có thể xuất hiện ngay khi nuốt hoặc kéo dài sau đó.
• Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt: Người bệnh cảm thấy thức ăn bị chặn lại trong cổ họng, ngực hoặc phía sau xương ức.
• Chảy nước dãi: Do khó nuốt, nước bọt có thể tích tụ và chảy ra ngoài.
• Khàn tiếng: Giọng nói trở nên khàn đặc hoặc yếu ớt.
• Thức ăn bị trào ngược: Thức ăn từ thực quản có thể trào ngược lên miệng.
• Thường xuyên ợ nóng: Cảm giác nóng rát ở ngực do axit dạ dày trào ngược.
• Ho hoặc nôn trớ khi nuốt: Phản ứng của cơ thể khi cố gắng đẩy thức ăn qua khu vực bị tắc nghẽn.

Nguyên nhân gây ra tình trạng nghẹn ở cổ họng

Bất kỳ rối loạn, bệnh tật hoặc tình trạng nào gây tổn thương cơ hoặc dây thần kinh đều có thể dẫn đến triệu chứng nghẹn ở cổ họng. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

1. Rối loạn cơ:
   • Co thắt tâm vị (Achalasia): Rối loạn hiếm gặp, cơ ở vùng thực quản-tâm vị không giãn nở để đưa thức ăn xuống dạ dày.
   • Rối loạn cơ nhẫn hầu: Cơ nhẫn hầu (cơ vòng thực quản trên) co thắt quá mức, gây cảm giác có vật gì mắc kẹt trong cổ họng.
   • Co thắt thực quản: Cả cơ vòng thực quản trên và dưới đều co thắt quá mức.
   • Chứng loạn dưỡng cơ: Bệnh di truyền làm yếu dần các cơ trên toàn cơ thể.
   • Bệnh nhược cơ: Bệnh tự miễn làm gián đoạn tín hiệu từ dây thần kinh đến cơ, gây khó kiểm soát cử động ở cổ họng.
   • Viêm cơ: Bệnh tự miễn gây yếu cơ, bao gồm cả cơ ở cổ họng và thực quản.
   • Xơ cứng bì: Bệnh tự miễn khiến mô sẹo hình thành trong thực quản, ngăn cơ thực quản co bóp đẩy thức ăn xuống dạ dày.
2. Các tình trạng tắc nghẽn, thu hẹp cấu trúc thực quản:
   • Ung thư: Các khối u ở vùng đầu và cổ có thể cản trở quá trình tiêu hóa. Ung thư thực quản là loại phổ biến nhất gây nghẹn cổ họng.
   • Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan: Tế bào bạch cầu tích tụ quá nhiều trong thực quản, gây cứng khớp và khó nuốt.
   • Túi thừa thực quản: Túi thừa hình thành trong niêm mạc thực quản tạo điều kiện cho thức ăn tích tụ, gây cảm giác nghẹn. Túi thừa Zenker là một ví dụ điển hình.
   • Vòng thắt thực quản dưới (Vòng đai Schatzki): Vòng thắt này gây khó nuốt gián đoạn với thức ăn đặc, thường khởi phát ở tuổi 25.
   • Bệnh trào ngược axit dạ dày thực quản (GERD): Axit dạ dày trào ngược gây hình thành mô sẹo, kích ứng và thu hẹp thực quản, gây khó khăn khi nuốt.
3. Rối loạn hệ thần kinh và não:
   • Bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS): Bệnh làm suy yếu dây thần kinh kiểm soát cơ bắp.
   • Khối u não: Khối u lành tính và ác tính đều có thể làm gián đoạn tín hiệu thần kinh điều khiển cơ bắp.
   • Bại não: Bệnh bẩm sinh ảnh hưởng đến vận động của cơ.
   • Bệnh đa xơ cứng (MS): Bệnh tự miễn làm tổn thương dây thần kinh trong não và tủy sống.
   • Bệnh Parkinson: Bệnh gây thoái hóa mô trong não, dẫn đến rối loạn vận động và phối hợp.
4. Nguyên nhân khác:
   • Nhiễm trùng, như viêm họng liên cầu khuẩn (viêm amidan do vi khuẩn).
   • Sau phẫu thuật vùng đầu và cổ, xạ trị ung thư thực quản, ung thư não…

Chẩn đoán nghẹn ở cổ như thế nào?

Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây nghẹn ở cổ, bác sĩ sẽ tiến hành:

• Kiểm tra sức khỏe tổng quát: Đánh giá tiền sử bệnh, các triệu chứng hiện tại.
• Chụp X-quang thực quản với thuốc cản quang: Quan sát hình thái thực quản khi nuốt chất lỏng chứa chất cản quang.
• Nội soi đường tiêu hóa trên: Sử dụng ống nội soi để kiểm tra chi tiết cổ họng, thực quản và dạ dày, phát hiện tình trạng thu hẹp hoặc khối u.
• Nội soi thanh quản: Đưa ống soi nhỏ vào mũi để kiểm tra các bất thường trong cổ họng và thanh quản.
• Nội soi sợi quang (FEES) đánh giá cử động nuốt: Đặt camera nhỏ vào mũi để quan sát quá trình nuốt và kiểm tra xem thức ăn có lọt vào đường thở hay không.
• Đo áp lực thực quản: Đo các cơn co thắt trong thực quản trong quá trình nuốt chất lỏng.

Phương pháp điều trị nghẹn ở cổ

Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây nghẹn ở cổ:

• Dùng thuốc: Điều trị các bệnh lý như trào ngược dạ dày-thực quản.
• Thay đổi chế độ dinh dưỡng: Ăn thực phẩm mềm, dễ nhai, tránh đồ ăn quá nóng hoặc lạnh.
• Liệu pháp y tế khác: Tiêm botulinum để giảm co thắt cơ, thực hiện thủ thuật mở rộng thực quản hoặc loại bỏ vật cản.
• Truyền thức ăn bằng đường ống: Cung cấp dinh dưỡng trực tiếp cho ruột và dạ dày nếu nghẹn ở cổ nghiêm trọng.

Phòng ngừa nghẹn ở cổ họng như thế nào?

Mặc dù không có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối, bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách:

• Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn.
• Thăm khám bác sĩ sớm khi có triệu chứng bất thường ở cổ họng.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Hãy đi khám bác sĩ nếu triệu chứng nghẹn ở cổ họng tái phát thường xuyên. Cần cấp cứu ngay nếu nghẹn cổ kèm khó thở, yếu cơ đột ngột, không thể nuốt thức ăn.

Kết luận

Nghẹn ở cổ họng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các vấn đề về cơ đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Việc thăm khám và chẩn đoán sớm là rất quan trọng để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp. Đừng chủ quan nếu bạn thường xuyên gặp phải tình trạng này, hãy tìm kiếm sự tư vấn của bác sĩ để bảo vệ sức khỏe của bạn.