Mục Đích Của Sản Xuất Tư Bản Chủ Nghĩa: Giá Trị Thặng Dư và Ứng Dụng

Mỗi phương thức sản xuất đều có quy luật kinh tế cơ bản, phản ánh mối quan hệ kinh tế cốt lõi. Theo C.Mác, quy luật giá trị thặng dư đóng vai trò kinh tế tuyệt đối, là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Vậy, mục đích trực tiếp của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa là gì?

Giá Trị Thặng Dư – Động Lực Cốt Lõi

Trong chủ nghĩa tư bản, mục đích trực tiếp của sản xuất không phải là tạo ra giá trị sử dụng hay giá trị đơn thuần, mà là tạo ra giá trị thặng dư. Giá trị thặng dư là phần giá trị mới vượt ra ngoài giá trị sức lao động, được tạo ra bởi công nhân làm thuê và thuộc về nhà tư bản. Đây chính là lao động không công mà công nhân làm thuê bị nhà tư bản chiếm đoạt, thể hiện bản chất bóc lột của quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Quy luật giá trị thặng dư không chỉ làm rõ bản chất và mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, mà còn chỉ ra phương tiện, cách thức và thủ đoạn để đạt được mục đích đó. Các biện pháp như tăng cường độ lao động, kéo dài ngày lao động, tăng năng suất lao động và mở rộng sản xuất được sử dụng để bóc lột công nhân làm thuê. Điều này vạch trần bản chất bóc lột tinh vi của giai cấp tư sản đối với giai cấp vô sản và mâu thuẫn đối kháng giữa hai giai cấp.

Quy luật giá trị thặng dư là nguồn gốc của mâu thuẫn cơ bản trong xã hội tư bản, đó là mâu thuẫn giữa tư bản và lao động, giữa giai cấp tư sản và giai cấp công nhân. Việc phát hiện ra giá trị thặng dư đã tạo ra một cuộc cách mạng thực sự trong toàn bộ khoa học kinh tế, trang bị cho giai cấp vô sản vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh chống lại chủ nghĩa tư bản.

Giá Trị Thặng Dư Trong Bối Cảnh Hiện Đại

Dưới điều kiện của chủ nghĩa tư bản hiện đại, dù khoa học, kỹ thuật và công nghệ đã trở thành tiền đề cơ bản cho sự tồn tại và phát triển của nhân loại, thì kinh tế tri thức lấy tri thức làm cơ sở cũng không làm thay đổi nguồn gốc của giá trị thặng dư, cũng như không làm thay đổi bản chất bóc lột của nhà tư bản đối với công nhân. Do đó, học thuyết giá trị thặng dư vẫn giữ nguyên giá trị trong thời đại ngày nay.

Ứng Dụng Học Thuyết Giá Trị Thặng Dư Tại Việt Nam

Trong quá trình giảng dạy bài 13 “Sản xuất hàng hóa tư bản chủ nghĩa” tại các trường chính trị, giảng viên cần làm rõ nội dung, ý nghĩa và phương pháp sản xuất giá trị thặng dư, cũng như quy luật và bản chất của sản xuất hàng hóa tư bản chủ nghĩa là giá trị thặng dư. Từ đó, chỉ ra vai trò và ý nghĩa của học thuyết giá trị thặng dư trong thời đại ngày nay, đặc biệt dưới hai góc độ sau:

Đối với sự phát triển kinh tế nói chung

Để xã hội giàu có về của cải vật chất, cần coi trọng việc tăng năng suất lao động xã hội, phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất và tăng năng suất lao động thông qua ứng dụng tiến bộ khoa học – công nghệ hiện đại. Đồng thời, cần coi trọng và phát huy vai trò của con người trong quá trình phát triển kinh tế, đặt con người vào vị trí trung tâm của mọi chiến lược phát triển.

Đối với sự phát triển kinh tế – xã hội ở Việt Nam

Học thuyết giá trị thặng dư, với bản chất bóc lột và địa vị lịch sử của chủ nghĩa tư bản, vẫn là cơ sở để chúng ta nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa tư bản hiện đại. Nó có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng trong quá trình xây dựng nền kinh tế ở Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước cần được thể chế hóa thành luật để đảm bảo cho nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển, góp phần xây dựng một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, tạo tiền đề về cơ sở vật chất xây dựng chủ nghĩa xã hội. Phát triển kinh tế thị trường cần đi đôi với bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động và các chủ doanh nghiệp bằng pháp luật và chế tài phù hợp với từng giai đoạn phát triển của nền kinh tế.

Việt Nam đang phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Mặc dù có những đặc trưng riêng, nền kinh tế hàng hóa ở nước ta vẫn mang những đặc tính phổ biến, bao gồm giá trị và giá trị thặng dư. Sự khác biệt nằm ở bản chất xã hội của giá trị và giá trị thặng dư trong các quan hệ kinh tế khác nhau. Do đó, việc nghiên cứu tính phổ biến và tính đặc thù của nền sản xuất hàng hóa tư bản, các phạm trù, quy luật và việc sử dụng chúng trong nền kinh tế tư bản chủ nghĩa từ di sản lý luận của C.Mác là rất quan trọng.

Học thuyết giá trị thặng dư không chỉ có ý nghĩa thực tiễn như vậy, mà còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển nền kinh tế tri thức. Chúng ta cần nghiên cứu kỹ để thấy được những ưu điểm của học thuyết này và vận dụng một cách đúng đắn, khoa học vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế đất nước.

Thực tiễn xây dựng và phát triển đất nước cho thấy: “Sản xuất hàng hóa không đối lập với chủ nghĩa xã hội, mà là thành tựu phát triển của nền văn minh nhân loại, tồn tại khách quan, cần thiết cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và cả khi chủ nghĩa xã hội đã được xây dựng”. Tại Đại hội Đảng lần thứ XII, Đảng ta cũng khẳng định: “Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nền kinh tế vận hành đầy đủ, đồng bộ các quy luật của kinh tế thị trường đồng thời bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Đó là nền kinh tế thị trường hiện đại và hội nhập quốc tế, có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo”.

Kết Luận

Tóm lại, mục đích trực tiếp của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa là tạo ra giá trị thặng dư, hay lợi nhuận tối đa cho nhà tư bản. Học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác vẫn còn nguyên giá trị trong bối cảnh kinh tế hiện đại, đặc biệt là trong quá trình xây dựng và phát triển kinh tế ở Việt Nam theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Việc nghiên cứu và vận dụng đúng đắn học thuyết này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản chất của chủ nghĩa tư bản và xây dựng một nền kinh tế thị trường công bằng, hiệu quả.