Câu thành ngữ “mọi con đường đều dẫn đến thành Rome” hẳn không còn xa lạ. Nhưng ý nghĩa sâu xa và nguồn gốc của nó thì không phải ai cũng tường tận. Phải chăng, câu nói này chỉ đơn thuần là một cách ví von, hay ẩn chứa những bí mật lịch sử thú vị?
Nguồn gốc của câu nói huyền thoại
Ít ai biết rằng, câu thành ngữ này bắt nguồn từ một công trình kiến trúc mang tên Milion, được xây dựng tại trung tâm Constantinople (Istanbul ngày nay) vào thế kỷ thứ 4. Khi Constantinus Đại đế tái thiết thành phố Byzantium và đổi tên thành Constantinopolis, ông đã cho xây dựng một khải hoàn môn đá cẩm thạch tráng lệ, với cột mốc Milion bằng vàng ròng nằm ngay bên trong.
Milion, bắt nguồn từ “mille” trong tiếng Latin, vừa mang nghĩa “nghìn”, vừa là một đơn vị đo khoảng cách. Mọi khoảng cách trong Đế quốc La Mã rộng lớn đều được tính từ cột mốc này. Với lãnh thổ trải dài hơn 4.800 km, từ Tây Ban Nha đến Ai Cập và Ba Tư cổ, cột mốc Milion thực sự là trung tâm kết nối mọi con đường.
Constantinus Đại đế đã mượn ý tưởng về một công trình đánh dấu “mốc số 0” và từ đó, thành ngữ “mọi con đường đều dẫn đến Rome” ra đời. Dù cột mốc Milion đã biến mất theo thời gian, dấu tích của nó vẫn được tìm thấy trong các cuộc khai quật tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.
Ngày nay, nhiều quốc gia vẫn học theo truyền thống này, bằng cách đánh dấu “kilomet số 0” hoặc “dặm 0” để tính khoảng cách đến mọi địa điểm trong lãnh thổ. Ví dụ như “km số 0” của Pháp nằm đối diện nhà thờ Đức Bà tại Paris, hay cột mốc của Nhật Bản ở giữa cầu Nihonbashi tại Tokyo.
Chứng minh từ khoa học hiện đại
Vào năm 2015, các nhà nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm Moovel đã thực hiện một thí nghiệm thú vị để chứng minh câu nói này. Họ tạo ra một mạng lưới gồm gần 500.000 điểm ngẫu nhiên trên bản đồ châu Âu, sau đó sử dụng thuật toán để tính toán tuyến đường tốt nhất từ mỗi điểm đến Rome. Kết quả cho thấy, có một mạng lưới dày đặc các con đường dẫn đến Rome, kết nối các thành phố lớn như London, Istanbul và Paris.
Tuy nhiên, kết quả này không chứng minh tất cả các con đường đều dẫn đến Rome. Nếu thí nghiệm tương tự được thực hiện với Berlin hoặc Moscow, kết quả cũng sẽ tương tự. Dù vậy, nghiên cứu này cho thấy sự bền vững của hệ thống đường La Mã cổ đại, khi nhiều cơ sở hạ tầng đường bộ châu Âu hiện nay vẫn được thiết kế để liên kết các thành phố lớn với thủ đô của Ý.
César Parcero-Oubiña, một nhà khảo cổ học cảnh quan, cũng đã sử dụng mô hình máy tính và so sánh với các con đường La Mã cổ đại. Kết quả cho thấy, nhiều đường cao tốc hiện đại ở châu Âu là sự kế thừa của hệ thống đường La Mã.
Ý nghĩa sâu rộng của câu thành ngữ
Ngày nay, câu “mọi con đường đều dẫn đến thành Rome” không chỉ mang ý nghĩa lịch sử, mà còn được hiểu theo nghĩa bóng. Nó có nghĩa là có nhiều cách để đạt được mục tiêu, và con đường bạn chọn không quan trọng bằng kết quả cuối cùng. Khi đối mặt với một vấn đề, chúng ta nên suy nghĩ đa chiều, tìm kiếm nhiều phương pháp khác nhau để giải quyết, thay vì chỉ tập trung vào một con đường duy nhất.
Câu nói này là minh chứng cho hệ thống đường xá vĩ đại và lãnh thổ rộng lớn của Đế chế La Mã, một thành tựu vĩ đại của nền văn minh cổ đại. Đồng thời, nó cũng là lời khuyên về sự linh hoạt và sáng tạo trong cuộc sống.
Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là một trong những nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học, với hơn 50 năm cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu (Wiki). Ông là con trai của Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, xuất thân từ một gia đình nổi tiếng hiếu học. Trong sự nghiệp của mình, Giáo sư đã đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 2010.