Table of Contents
Từ lâu, lá tía tô đã được biết đến như một loại rau gia vị quen thuộc trong bữa ăn của người Việt. Không chỉ vậy, tía tô còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Nhiều người có thói quen đun lá tía tô lấy nước uống hàng ngày để tăng cường sức khỏe. Vậy, lá tía tô đun nước uống có tác dụng gì? Uống như thế nào để đạt hiệu quả tốt nhất và cần lưu ý những gì? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Tía Tô: Vị Thuốc Quý Từ Thiên Nhiên
Tía tô, còn gọi là tử tô, tô diệp, tử tô tử, tô ngạnh, có tên khoa học là Perilla ocymoides, thuộc họ Hoa môi (Labiatae). Loại cây này được trồng rộng rãi ở Việt Nam, không chỉ để làm gia vị mà còn để làm thuốc. Theo y học cổ truyền, tía tô có vị cay, tính ấm, quy vào kinh Phế và Tỳ, có tác dụng phát tán phong hàn, lý khí, khoan hung, giải uất, hóa đờm, an thai và giải độc từ cua cá.
- Lá tía tô (tô diệp): Giúp ra mồ hôi, chữa ho, hỗ trợ tiêu hóa, giảm đau, giải độc, chữa cảm mạo, ngộ độc do ăn cua cá.
- Cành tía tô (tô ngạnh): Có tác dụng an thai.
- Quả tía tô (tử tô tử): Chữa ho, trừ đờm, hen suyễn, tê thấp.
Liều dùng hàng ngày: lá và hạt (5-15g), cành (15-30g) dưới dạng thuốc sắc. Ở Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật Bản, dầu hạt tía tô còn được dùng trong công nghiệp vecni, vẽ trên đồ sứ và thực phẩm.
Uống Nước Lá Tía Tô Thay Nước Lọc: Nên Hay Không?
Nhiều người có quan niệm chỉ uống nước lá tía tô thay nước lọc hàng ngày để nâng cao sức khỏe. Tuy nhiên, liệu điều này có thực sự tốt?
Giống như bất kỳ loại thực phẩm nào, việc sử dụng quá nhiều hoặc không đúng cách có thể gây ra những tác hại không mong muốn. Dưới góc nhìn của y học cổ truyền, không nên dùng tía tô trong thời gian dài.
Lá tía tô chứa nhiều chất chống oxy hóa tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, một số hoạt chất trong lá có thể gây bệnh cao huyết áp, tổn hại hệ tim mạch. Uống nhiều nước tía tô còn có thể gây rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, chướng bụng và các tác dụng phụ khác.
Do đó, mỗi người chỉ nên dùng khoảng 2 ly nước lá tía tô mỗi ngày, chia nhỏ thành nhiều lần uống. Vẫn cần sử dụng nước lọc để cung cấp đủ nước cho cơ thể. Thi thoảng, nếu cảm thấy chán nước lọc, bạn có thể đun lá tía tô với đường phèn để tăng cường hệ miễn dịch nhờ các chất chống oxy hóa và vitamin C.
Lưu ý: Tía tô có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng bệnh lý như ra nhiều mồ hôi, mồ hôi trộm không kiểm soát, đại tiện lỏng kéo dài, dẫn đến rối loạn điện giải và mất cân bằng cơ thể. Lá tía tô chứa nhiều acid oxalic, tích tụ ở tuyến thượng thận, gây suy thận, sỏi thận nếu dùng quá nhiều.
Tía Tô – Vị Thuốc Trừ Lạnh, Giải Độc
Tía tô là thảo dược có lợi cho sức khỏe, nhưng không thể thay thế hoàn toàn thuốc chữa bệnh. Nó cần được kết hợp với các vị thuốc khác trong một số trường hợp.
Dưới đây là một số bài thuốc dùng lá tía tô:
- Sâm tô ẩm: Chữa cảm mạo, sốt, nhức đầu, đau khớp: lá tía tô, nhân sâm, trần bì, chỉ xác, cát cánh, cam thảo, mộc hương, bán hạ, can khương, tiền hồ (mỗi vị 5g), nước 800ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.
- Tử tô giải độc thang: Chữa trúng độc đau bụng do ăn cua cá: lá tía tô (10g), sinh khương (8g), sinh cam thảo (4g), nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống khi còn nóng.
- Chữa sung vú: Tía tô (10g) sắc lấy nước uống, bã đắp vào vú.
- Giải độc, giải cảm: Giã lá tía tô tươi vắt lấy nước hoặc sắc lá khô (10g khô) uống nóng.
Các công dụng khác của tía tô:
- Tốt cho tim mạch: Giảm cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt, ngăn ngừa bệnh tim mạch, đau tim, đột quỵ.
- Cải thiện tiêu hóa: Bồi bổ cơ thể, cải thiện triệu chứng rối loạn ăn uống, chất xơ phong phú giúp người khó tiêu dễ tiêu hóa hơn.
- Chống ung thư: Chất chống oxy hóa mạnh ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư (cần thêm nghiên cứu và xác thực khoa học).
Dưới góc nhìn của y học cổ truyền, không nên dùng tía tô trong thời gian dài vì có thể gây ra những hệ lụy cho sức khỏe.
Những Ai Không Nên Uống Nước Tía Tô Dài Ngày?
Bên cạnh những lợi ích, có một số trường hợp không nên uống nước tía tô dài ngày và cần lưu ý khi sử dụng:
- Phụ nữ mang thai: Kinh nghiệm dân gian khuyên dùng để dễ sinh, nhưng nghiên cứu gần đây cảnh báo chưa có bằng chứng chứng minh điều này. Uống dài ngày có thể gây tăng huyết áp, mệt mỏi, choáng váng, táo bón, tiểu tiện đỏ. Có thể dùng để hỗ trợ trị cảm cúm nhưng cần tư vấn bác sĩ.
- Người bị cảm nóng: Tía tô có tính ấm, có thể khiến cơ thể thêm bức bối, khó chịu.
- Người bị dị ứng với tía tô: Cần thận trọng khi dùng. Mua tía tô sạch, không hóa chất để đảm bảo an toàn.
- Bệnh nhân cao huyết áp: Không lạm dụng vì có thể gây tăng huyết áp, tổn hại hệ tim mạch, đầy hơi, chướng bụng. Nên uống liều lượng vừa phải.
Lưu ý khi chế biến: Không đun sôi lá tía tô quá 15 phút vì tinh dầu sẽ bốc hơi làm giảm tác dụng.
Kết luận
Lá tía tô đun nước mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như giải cảm, tăng cường tiêu hóa, tốt cho tim mạch và hỗ trợ chống ung thư. Tuy nhiên, không nên lạm dụng và cần sử dụng đúng cách, đúng liều lượng. Đặc biệt, phụ nữ mang thai, người bị cảm nóng, dị ứng hoặc cao huyết áp cần thận trọng khi sử dụng. Tốt nhất, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng lá tía tô để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là một trong những nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học, với hơn 50 năm cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu (Wiki). Ông là con trai của Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, xuất thân từ một gia đình nổi tiếng hiếu học. Trong sự nghiệp của mình, Giáo sư đã đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 2010.