Table of Contents
Trong kiến trúc Việt Nam cổ, hẳn bạn đã từng nghe qua thuật ngữ “nội công ngoại quốc”. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa và đặc điểm của lối kiến trúc độc đáo này. Vậy, kiến trúc nội công ngoại quốc là gì? Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc đó và giới thiệu thêm về các loại kiến trúc truyền thống khác.
Kiến Trúc Nội Công Ngoại Quốc: Giải Mã Thuật Ngữ
Kiến trúc “nội công ngoại quốc” thường thấy ở các ngôi chùa Việt Nam. Thuật ngữ này mô tả bố cục mặt bằng của công trình: bên trong có hình chữ Công (工), bên ngoài có hình chữ Quốc (国).
Nói một cách chi tiết hơn, chùa kiểu “nội công ngoại quốc” có hai hành lang dài nối liền nhà tiền đường ở phía trước với nhà hậu đường (nhà Tổ hoặc nhà Tăng) ở phía sau, tạo thành một khung hình chữ nhật bao quanh nhà thiêu hương, nhà thượng điện và các công trình kiến trúc khác ở giữa. Như vậy, bố cục bên trong có dạng chữ Công (工), còn bên ngoài có khung bao quanh như chữ Khẩu (口) hoặc chữ Quốc (国).
Ý nghĩa sâu xa của kiểu kiến trúc này là gì? Một số nhà nghiên cứu cho rằng, bố cục “nội công ngoại quốc” thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tâm linh (bên trong) và sự bảo vệ, che chở (bên ngoài). Nó cũng có thể phản ánh quan niệm về sự cân bằng giữa nội tại và ngoại cảnh trong triết lý Phật giáo.
Đặc Điểm Nhận Diện Kiến Trúc Nội Công Ngoại Quốc
Để nhận diện một công trình kiến trúc “nội công ngoại quốc”, bạn có thể dựa vào những đặc điểm sau:
- Bố cục mặt bằng: Hình chữ Công (工) bên trong và chữ Quốc (国) bên ngoài.
- Hành lang: Hai hành lang dài nối liền nhà tiền đường và nhà hậu đường.
- Nhà trung tâm: Nhà thiêu hương, nhà thượng điện hoặc các công trình kiến trúc quan trọng khác nằm ở vị trí trung tâm.
- Tính đối xứng: Bố cục thường có tính đối xứng cao, tạo cảm giác cân đối và hài hòa.
Kiến trúc “nội công ngoại quốc” không chỉ giới hạn ở chùa mà còn xuất hiện ở một số đình, như đình làng Chèm ở Hà Nội. Đình Chèm là một trong những ngôi đình cổ nhất Việt Nam, thờ đức Thánh làng Chèm (Lý Thân).
Các Loại Kiến Trúc Đình Chùa Truyền Thống Khác
Bên cạnh “nội công ngoại quốc”, kiến trúc đình chùa Việt Nam còn có nhiều kiểu bố cục khác, mỗi kiểu mang một vẻ đẹp và ý nghĩa riêng:
- Kiến trúc chữ Đinh (丁): Tiền đường là nét ngang, chính điện và giảng đường là nét sổ dọc. Ví dụ: Chùa Hội Khánh (Bình Dương), chùa Hà, chùa Bộc (Hà Nội).
- Kiến trúc chữ Công (工): Nhà chính điện và nhà bái đường song song và nối với nhau bằng nhà thiêu hương (ống muống). Ví dụ: Chùa Cầu (Hội An), chùa Keo (Thái Bình).
- Kiến trúc chữ Tam (三): Ba nếp nhà song song (chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng). Ví dụ: Chùa Kim Liên, chùa Tây Phương (Hà Nội).
Ngoài ra, còn có những kiến trúc đặc biệt như chùa Một Cột (Hà Nội) với hình dáng bông sen nở trên mặt nước, hay chùa Vĩnh Nghiêm (TP.HCM) kết hợp nét truyền thống và hiện đại.
Kết Luận
Kiến trúc “nội công ngoại quốc” là một phần quan trọng trong di sản kiến trúc Việt Nam. Việc tìm hiểu về nó giúp chúng ta hiểu sâu hơn về văn hóa, lịch sử và triết lý của dân tộc. Bên cạnh đó, sự đa dạng trong kiến trúc đình chùa Việt Nam cho thấy sự sáng tạo và tinh tế của người xưa trong việc tạo ra những không gian tâm linh độc đáo.
Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là một trong những nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học, với hơn 50 năm cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu (Wiki). Ông là con trai của Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, xuất thân từ một gia đình nổi tiếng hiếu học. Trong sự nghiệp của mình, Giáo sư đã đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 2010.