Hoàng Phủ Ngọc Tường: “Người Lập Ngôn Văn Hóa Huế” & Di sản Bất Hủ

Hoàng Phủ Ngọc Tường Được Mệnh Danh Là Gì? “Người Lập Ngôn Cho Văn Hóa Huế”

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường, dù tự nhận mình là “Người ham chơi,” đã để lại dấu ấn sâu đậm trong văn hóa Huế. Ông, tác giả của “Ai đã đặt tên cho dòng sông,” xứng đáng với danh xưng “Người lập ngôn cho văn hóa Huế.”

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường (1937-2023), sinh tại Thừa Thiên – Huế, là một trí thức uyên bác. Ông tốt nghiệp ban Việt Hán tại Trường Đại học Sư phạm Sài Gòn và cử nhân triết học tại Đại học Văn khoa Huế. Ông từng giữ chức vụ Chi hội phó Chi hội Văn nghệ Giải phóng Trị Thiên – Huế, Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên (từ 1986), và Tổng biên tập Tạp chí Cửa Việt. Những đóng góp của ông và Tạp chí Cửa Việt đã tạo nên dấu ấn trong văn học nghệ thuật Việt Nam.

Dù sáng tác đa dạng thể loại, Hoàng Phủ Ngọc Tường được biết đến nhiều nhất với bút ký. Ông là tác giả của nhiều tập bút ký nổi tiếng, trong đó “Ai đã đặt tên cho dòng sông” (1/1981) được xem là tác phẩm tiêu biểu nhất.

Tại Đêm thơ nhạc tưởng nhớ Hoàng Phủ Ngọc Tường (31/7), nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên – Huế, khẳng định những đóng góp của ông “rất quan trọng và xứng đáng với danh xưng “Người lập ngôn cho văn hóa Huế”.”

Hoàng Phủ Ngọc Tường: Người Khai Phá Vẻ Đẹp Sông Hương

Nhà văn Hồ Đăng Thanh Ngọc cho rằng, dù nhiều tác giả viết về sông Hương, chỉ đến khi “Ai đã đặt tên cho dòng sông” ra đời, người đọc mới thực sự khám phá vẻ đẹp trọn vẹn của dòng sông, từ nguồn đến biển, mang đậm chất sử thi và tâm hồn Huế. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã cho thấy sông Hương là “bản trường ca của rừng già”, “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”, “người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở”, “người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại được người tình mong đợi đến đánh thức”, “điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, và “dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc”.

“Hoa Trái Quanh Tôi”: Khám Phá Văn Hóa Nhà Vườn Huế

Đóng góp của Hoàng Phủ Ngọc Tường còn thể hiện qua việc khám phá văn hóa nhà vườn Huế. Dù nhà vườn Huế đã tồn tại hàng trăm năm, bút ký “Hoa trái quanh tôi” mới giúp độc giả nhận ra hệ thống văn hoá và triết lý sâu sắc ẩn chứa trong đó. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhận ra giá trị thiên nhiên Huế trong đời sống con người: “Hình như khi xây dựng nên đô thị của mình, người Huế không bộc lộ cái ham muốn chế ngự thiên nhiên theo cách người Hy Lạp và người La Mã mà chỉ tìm cách tổ chức thiên nhiên trở thành một kẻ có văn hóa để có thể tham dự một cách hài hòa vào cuộc sống của con người, cả bên ngoài và bên trong…”

Nỗi Buồn Trong Thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường

Trong lĩnh vực thi ca, Hoàng Phủ Ngọc Tường trả lại cho thơ không gian cội nguồn, đó là “NỖI BUỒN” viết hoa. Ông tuyên ngôn về “quyền được buồn” của nhà thơ, đồng thời tự nhận mình là “Người ham chơi” để tôn vinh vẻ đẹp của thi nhân.

Thơ của Hoàng Phủ Ngọc Tường để lại trong lòng người đọc vẻ đẹp của nỗi buồn sâu sắc, “buồn đến đứt ruột”, buồn như thiên sứ, buồn như định mệnh. “Có nhiều khi tôi quá buồn/ Tôi ước mong về ngồi dưới cội cây xưa/… Có nhiều khi tôi quá buồn/ Tôi ước mong chung quanh chỗ tôi ngồi/ Mọc lên nhiều cây cỏ/ Cây xấu hổ đau gì mà rủ lá/ Tôi gập mình trong bóng tôi” (Cỏ, chim sẻ và châu chấu).

Ngày 1/8, đông đảo văn nghệ sĩ đã tiễn đưa vợ chồng nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ về nơi an nghỉ tại Nghĩa trang nhân dân phía bắc TP Huế, gần chân núi Kim Phụng, nơi ông từng hoạt động kháng chiến cùng nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, “Người lập ngôn cho văn hóa Huế,” đã ra đi, nhưng những đóng góp của ông cho văn học và văn hóa Việt Nam sẽ mãi được trân trọng. Ông không chỉ là một nhà văn, mà còn là một nhà văn hóa, một người con ưu tú của xứ Huế.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng