Hai Xu Hướng Phát Triển Dân Tộc: Phân Tích Từ Lênin & Ứng Dụng Hiện Nay

Trong quá trình nghiên cứu về dân tộc và các phong trào dân tộc trong bối cảnh chủ nghĩa tư bản, V.I. Lênin đã chỉ ra hai xu hướng phát triển mang tính khách quan của dân tộc. Vậy, hai xu hướng khách quan của sự phát triển dân tộc là gì và chúng biểu hiện như thế nào trong giai đoạn hiện nay? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích vấn đề này.

1. Hai Xu Hướng Phát Triển Khách Quan Của Dân Tộc

Lênin đã chỉ ra hai xu hướng phát triển khách quan, song hành và có tính biện chứng của dân tộc, đó là:

1.1. Xu Hướng Tách Ra Để Hình Thành Cộng Đồng Dân Tộc Độc Lập

Ở các quốc gia đa dân tộc, các cộng đồng dân cư với nguồn gốc tộc người khác nhau dần nhận thức rõ hơn về bản sắc và chủ quyền của mình. Điều này dẫn đến mong muốn tách ra để thành lập các quốc gia dân tộc độc lập. Xu hướng này đặc biệt mạnh mẽ trong giai đoạn đầu của chủ nghĩa tư bản, khi ý thức tự giác tộc người ngày càng được củng cố, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh tự do gay gắt ở các quốc gia tư bản đa dân tộc. Ngay cả trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, xu hướng này vẫn tiếp tục có ảnh hưởng đáng kể.

1.2. Xu Hướng Liên Hiệp Giữa Các Dân Tộc

Song song với xu hướng tách ra, các dân tộc trong một quốc gia, thậm chí giữa nhiều quốc gia khác nhau, lại có xu hướng liên hiệp lại với nhau. Xu hướng này xuất phát từ sự thống nhất về lợi ích kinh tế, chính trị, văn hóa, vị trí địa lý, môi trường… Sự phát triển của lực lượng sản xuất, khoa học công nghệ, giao lưu kinh tế và văn hóa trong xã hội tư bản đã tạo ra sự phụ thuộc và tác động qua lại lẫn nhau giữa các dân tộc. Từ đó, nảy sinh nhu cầu xóa bỏ rào cản, tạo ra mối quan hệ quốc gia và quốc tế rộng lớn, thúc đẩy các dân tộc xích lại gần nhau. Sự liên kết này càng trở nên quan trọng trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, khi các dân tộc và quốc gia phải đối mặt với áp lực từ bên ngoài, đặc biệt là từ các thế lực đế quốc.

2. Biểu Hiện Của Hai Xu Hướng Trong Giai Đoạn Hiện Nay

Hai xu hướng phát triển khách quan của dân tộc vẫn tiếp tục thể hiện mạnh mẽ trong giai đoạn hiện nay, nhưng dưới những hình thức và biểu hiện mới.

2.1. Biểu Hiện Của Xu Hướng Tách Ra

• Phong trào giải phóng dân tộc: Các dân tộc bị áp bức, nô dịch tiếp tục đấu tranh để giành độc lập dân tộc.
• Bảo vệ chủ quyền quốc gia: Các quốc gia khẳng định quyền tự quyết dân tộc, chống lại sự can thiệp, chia rẽ, lật đổ trong quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế.
• Đấu tranh chống phân biệt chủng tộc: Các dân tộc đấu tranh để thoát khỏi sự kỳ thị, phân biệt chủng tộc.
• Chống đồng hóa cưỡng bức: Các dân tộc nhỏ đấu tranh để thoát khỏi tình trạng bị đồng hóa cưỡng bức dưới ách áp bức của các nước tư bản chủ nghĩa.

Ví dụ điển hình là Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhân dân ta đã đoàn kết đứng lên đánh đổ chế độ thực dân, phong kiến, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc và xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa.

2.2. Biểu Hiện Của Xu Hướng Liên Hiệp

• Hợp tác quốc tế: Các dân tộc tham gia ngày càng nhiều vào các tổ chức, diễn đàn liên kết, hợp tác quốc tế và khu vực trên cơ sở lợi ích chung về kinh tế, chính trị, văn hoá, quân sự.
• Giải quyết vấn đề toàn cầu: Cùng nhau giải quyết những vấn đề chung của nhân loại như ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, chống ô nhiễm và bảo vệ môi trường sinh thái, khắc phục nạn đói, chống lại những căn bệnh hiểm nghèo.
• Thống nhất quốc gia: Sự xích lại gần nhau để trở thành một quốc gia thống nhất đối với những dân tộc còn bị chia cắt.

Ví dụ, do đặc điểm của nền kinh tế trồng lúa nước, các cộng đồng nông thôn Việt Nam đã sớm hình thành một kết cấu bền chặt để phát triển nông nghiệp, tạo nên nền tảng kinh tế chủ yếu của đất nước. Bên cạnh đó, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập với mục tiêu đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh khu vực và tăng cường hợp tác kinh tế đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, khẳng định vị thế của một tổ chức vững mạnh, liên kết sâu rộng và là đối tác quan trọng trong các mối quan hệ quốc tế.

3. Kết Luận

Hai xu hướng tách ra và liên hiệp là hai mặt của một quá trình biện chứng trong sự phát triển của dân tộc. Chúng luôn tác động qua lại, hỗ trợ lẫn nhau. Tuy nhiên, việc vi phạm mối quan hệ biện chứng này có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực và khó lường. Việc nhận thức rõ hai xu hướng này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình phát triển của dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, từ đó có những chính sách phù hợp để thúc đẩy sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia và toàn nhân loại.

Lưu ý: Bài viết này dựa trên quan điểm của V.I. Lênin về vấn đề dân tộc và các phong trào dân tộc.

Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về hai xu hướng khách quan của sự phát triển dân tộc!

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng