Déjà Vu Là Gì? Giải Mã Bí Ẩn “Đã Từng Thấy” & 9 Nguyên Nhân Bất Ngờ

Hiện tượng tâm lý Déjà vu có lẽ không còn xa lạ với nhiều người. Chắc hẳn bạn đã từng trải qua cảm giác quen thuộc đến kỳ lạ khi đặt chân đến một nơi hoàn toàn mới, hay khi tham gia vào một cuộc trò chuyện mà ngỡ như đã từng diễn ra trước đây. Vậy déjà vu là gì? Tại sao chúng ta lại trải qua cảm giác “đã từng thấy” này? Hãy cùng khám phá những bí ẩn xoay quanh hiện tượng tâm lý thú vị này.

Déjà vu, theo nghĩa đen tiếng Pháp là “đã thấy”, được mô tả là cảm giác chủ quan rằng một người đã trải qua một tình huống hiện tại trong quá khứ. Cảm giác này thường đi kèm với sự quen thuộc mạnh mẽ, mặc dù người đó có thể không nhớ rõ ràng về trải nghiệm trước đó. Điều thú vị là, mặc dù có nhiều giả thuyết khác nhau, khoa học vẫn chưa hoàn toàn giải mã được bí ẩn tại sao có déjà vu.

Phân Loại Hiện Tượng Déjà Vu

Các nhà khoa học chia hiện tượng déjà vu thành hai loại chính:

• Déjà vu do bệnh lý: Liên quan đến các vấn đề về thần kinh, đặc biệt là động kinh. Loại déjà vu này thường kéo dài và lặp đi lặp lại, có thể đi kèm với các triệu chứng khác như ảo giác hoặc hoang tưởng.
• Déjà vu không do bệnh lý: Phổ biến ở những người khỏe mạnh. Theo các nghiên cứu, những người thường xuyên đi du lịch hoặc xem phim có xu hướng trải nghiệm hiện tượng déjà vu nhiều hơn. Cảm giác này cũng có xu hướng giảm dần theo độ tuổi.

Thống Kê Về Hiện Tượng Déjà Vu

Arthur Funkhouser, một học giả người Thụy Sĩ, đã đề xuất khái niệm “trải nghiệm deja” để nghiên cứu hiện tượng này một cách chi tiết hơn. Theo thống kê, khoảng 70% dân số đã từng trải qua một số hình thức cảm giác déjà vu trong đời. Tỷ lệ này cao nhất ở nhóm tuổi từ 15 đến 25. Déjà vu cũng có mối liên hệ mật thiết với chứng động kinh thùy thái dương, và đôi khi có thể xảy ra ngay trước khi lên cơn co giật.

Một số nhà phân tâm học cho rằng déjà vu là một dạng tưởng tượng hoặc sự hoàn thành ước nguyện, trong khi các nhà tâm thần học cho rằng đó là sự “lệch pha” trong não bộ, khiến não nhầm lẫn hiện tại với quá khứ. Một số nhà cận tâm lý học thậm chí còn tin rằng nó có liên quan đến tiền kiếp. Tuy nhiên, tất cả chỉ là giả thuyết và cần nhiều nghiên cứu hơn để làm sáng tỏ hiện tượng này.

Déjà Vu: Một Hiện Tượng Trí Nhớ?

Các nhà khoa học đã cố gắng tái tạo hiện tượng déjà vu trong phòng thí nghiệm. Một nghiên cứu năm 2006 của Leeds Memory Group đã tạo ra ký ức giả cho những người tham gia thông qua thôi miên. Khi những người này gặp lại các yếu tố liên quan đến ký ức giả đó, họ đã trải qua cảm giác Déjà vu.

Các nghiên cứu khác sử dụng thực tế ảo cũng cho kết quả tương tự. Những người tham gia đã trải qua cảm giác Déjà vu khi di chuyển trong một trò chơi điện tử thực tế ảo.

Những thí nghiệm này cho thấy rằng déjà vu có thể là một hiện tượng trí nhớ. Chúng ta có thể gặp phải một tình huống giống với một ký ức nào đó, nhưng không thể nhớ lại đầy đủ về ký ức đó. Do đó, não bộ nhận ra sự tương đồng giữa trải nghiệm hiện tại và quá khứ, tạo ra cảm giác quen thuộc mơ hồ.

Déjà Vu: Sự Đánh Lừa Của Các Giác Quan?

Một giả thuyết khác cho rằng déjà vu là do các giác quan đánh lừa chúng ta. Thông thường, các giác quan đóng vai trò quan trọng trong việc nhận thức thế giới xung quanh. Tín hiệu từ các giác quan truyền về não bộ, và đôi khi não bộ có thể “đánh lừa” chúng ta, khiến chúng ta cảm thấy quen thuộc với một điều gì đó mà thực tế chưa từng trải qua. Đây là một giả thuyết đơn giản, dễ hiểu, nhưng cũng khó kiểm chứng.

Déjà Vu: Lỗi Biên Mục Cơ Bản?

Một giả thuyết khác lại cho rằng trí nhớ ngắn hạn và dài hạn của não bộ có thể gặp sự cố. Tình trạng này làm cho bộ phận lưu trữ thông tin của não hoạt động không đúng quy trình, tạo ra các lỗi biên mục cơ bản.

Ví dụ, bạn đến một bữa tiệc ở một căn nhà mà bạn chưa từng đến trước đây. Tuy nhiên, khi bước vào, bạn lại cảm thấy như đã từng thấy khung cảnh này trong quá khứ. Đó là do bộ não của bạn đã lưu giữ thông tin mới ngắn hạn vào danh mục trí nhớ dài hạn, khiến bạn có cảm giác rằng sự việc này đã từng xảy ra.

Déjà Vu: Liên Quan Đến Trí Nhớ Kém?

Hiện tượng déjà vu cũng có thể liên quan đến việc các bộ phận của não bộ hoạt động không đồng bộ. Vùng vỏ não Rhinal cortex, nơi kích hoạt cảm nhận quen thuộc, có thể gặp sự cố. Khi vùng vỏ não này bị kích hoạt mà không có sự tham gia của các trung khu xử lý bộ nhớ khác, chúng ta sẽ trải qua cảm giác quen thuộc mơ hồ, khó diễn tả.

Déjà Vu: Biểu Hiện Của Bệnh Động Kinh?

Người bị bệnh động kinh thường trải qua hiện tượng tâm lý déjà vu nhiều hơn so với người bình thường. Nhiều bệnh nhân động kinh cho biết họ có cảm giác Déjà vu trước khi bắt đầu cơn động kinh. Thùy thái dương, một phần của bộ não liên quan đến cảm nhận giác quan, hình thành ngôn ngữ và trí nhớ, có thể là căn nguyên của hiện tượng Déjà vu. Khi bị động kinh, các nơron thần kinh bị ức chế tạm thời, tạo ra các thông điệp lộn xộn lan truyền khắp cơ thể.

Déjà Vu: Hậu Quả Của Tổn Thương Não?

Déjà vu mãn tính là một tình trạng nghiêm trọng, có thể là hậu quả của tổn thương não, đặc biệt là ở thùy thái dương hoặc thùy trán. Những người bị chứng Dejavu mãn tính thường gặp khó khăn trong cuộc sống hàng ngày, vì họ luôn có cảm giác như đã trải qua mọi thứ trước đây.

Déjà Vu Và Những Giấc Mơ

Những giấc mơ cũng có thể liên quan đến hiện tượng Déjà vu. Một số người cho biết trải nghiệm Déjà vu của họ trùng lặp với những tình huống trong mơ. Các yếu tố trong giấc mơ được ghi nhớ có thể được hiển thị ra ngoài, tạo ra cảm giác quen thuộc khi chúng ta gặp lại chúng trong thực tế.

Kết luận

Déjà vu là gì? Đó là một hiện tượng tâm lý phức tạp, có thể được giải thích bằng nhiều yếu tố khác nhau, từ trí nhớ, giác quan, đến các vấn đề về thần kinh. Mặc dù đối với nhiều người, đây là một hiện tượng thú vị, nhưng nếu cảm giác déjà vu trở nên mãn tính và gây ảnh hưởng đến cuộc sống, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế.