Đau Thắt Ngực Ổn Định Là Gì? Nhận Biết & Điều Trị Hiệu Quả

Đau Thắt Ngực Ổn Định Là Gì?

Đau thắt ngực ổn định, hay còn gọi là bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ mạn tính, xảy ra khi các động mạch vành bị hẹp đáng kể, dẫn đến tình trạng thiếu máu cơ tim. Cơn đau thắt ngực ổn định thường xuất hiện khi gắng sức và giảm bớt khi nghỉ ngơi, nguyên nhân chủ yếu là do xơ vữa động mạch. Vậy, đau thắt ngực ổn định là gì và làm thế nào để nhận biết, điều trị bệnh hiệu quả?

Đau Thắt Ngực Là Gì?

Đau thắt ngực là cơn đau thắt ở vùng tim do thiếu máu cơ tim, thường do xơ vữa động mạch gây ra. Xơ vữa động mạch là quá trình lắng đọng các mảng lipid ở thành mạch, làm hẹp dần lòng mạch. Khi động mạch vành bị hẹp đáng kể (thường trên 70%), lưu lượng máu đến cơ tim giảm, gây thiếu oxy và dẫn đến cơn đau thắt ngực.

Ngoài xơ vữa động mạch, đau thắt ngực cũng có thể xảy ra do các nguyên nhân ít gặp hơn như bệnh lý mạch vành bẩm sinh, viêm nhiễm động mạch vành, tắc động mạch vành do cục máu đông hoặc co thắt động mạch không liên quan đến xơ vữa. Bên cạnh đó, bệnh van tim, bệnh cơ tim phì đại, cơ tim giãn nở, tăng huyết áp không kiểm soát hoặc thiếu máu nặng cũng có thể gây ra đau thắt ngực.

Đau Thắt Ngực Ổn Định Là Gì?

Đau thắt ngực ổn định là tình trạng đau thắt ngực không có diễn tiến nặng lên hoặc không có sự bất ổn, nứt vỡ của mảng xơ vữa động mạch vành. Đây còn được gọi là bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ mạn tính, suy vành hoặc bệnh động mạch vành ổn định. Thuật ngữ mới năm 2019 gọi tình trạng này là “Hội chứng mạch vành mạn”. Đau thắt ngực ổn định thường do xơ vữa động mạch vành gây ra.

Triệu Chứng Đau Thắt Ngực Ổn Định

Các triệu chứng của đau thắt ngực ổn định bao gồm:

• Thời điểm đau: Thường xuất hiện khi gắng sức, cảm xúc mạnh, thời tiết lạnh, sau bữa ăn no hoặc hút thuốc lá.
• Vị trí đau: Đau ở vùng giữa phía sau xương ức, có thể lan lên cổ, xương hàm, vai, tay, thượng vị, sau lưng. Thường gặp nhất là đau lan từ vai trái xuống mặt trong cánh tay trái, đôi khi xuống tận ngón tay áp út và ngón út.
• Đặc điểm đau: Cảm giác co thắt, ép chặt, đè nặng, đau rát hoặc buốt giá.
• Thời gian đau: Thường ngắn, khoảng 2-5 phút, giảm dần khi ngừng gắng sức hoặc ổn định cảm xúc.

Các triệu chứng khác đi kèm với cơn đau thắt ngực có thể bao gồm khó thở, hụt hơi, đánh trống ngực, hồi hộp, mệt lả, buồn nôn, chóng mặt và vã mồ hôi.

Phân Biệt Đau Thắt Ngực Ổn Định và Không Ổn Định

Hội chứng mạch vành mạn (đau thắt ngực ổn định) khác với hội chứng mạch vành cấp (bao gồm nhồi máu cơ tim và đau thắt ngực không ổn định).

Đặc điểm của đau thắt ngực ổn định:

• Cơn đau ngắn, khoảng 2-5 phút.
• Xuất hiện khi gắng sức, giảm khi nghỉ ngơi.
• Đáp ứng tốt với thuốc giãn mạch nhóm nitrat.
• Mảng xơ vữa ổn định.

Đặc điểm của đau thắt ngực không ổn định:

• Cơn đau kéo dài từ 5-30 phút.
• Xuất hiện cả khi nghỉ ngơi, thường vào ban đêm.
• Mức độ nặng, thời gian và tần suất cơn đau tăng dần.
• Ít đáp ứng với thuốc giãn mạch nhóm nitrat.
• Mảng xơ vữa không ổn định.

Các cơn đau thắt ngực ổn định và không ổn định có thể diễn ra xen kẽ. Nếu bệnh nhân tuân thủ điều trị, thay đổi lối sống và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, bệnh có thể ổn định. Ngược lại, nếu không điều trị hoặc kiểm soát tốt, bệnh sẽ tiến triển xấu đi với nhiều giai đoạn không ổn định hơn.

Ai Có Nguy Cơ Bị Đau Thắt Ngực Ổn Định?

Bệnh động mạch vành do xơ vữa có liên quan đến nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch. Những người có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ sau đây có nguy cơ bị đau thắt ngực ổn định:

a. Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi:

• Tuổi tác: Nguy cơ tăng theo tuổi.
• Giới tính: Bệnh phổ biến và khởi phát sớm hơn ở nam giới. Phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ tương đương nam giới.
• Tiền sử gia đình: Gia đình có người bị xơ vữa động mạch sớm (nam giới trước 55 tuổi và nữ giới trước 65 tuổi).
• Chủng tộc: Tỷ lệ mắc bệnh ở nhóm gốc Nam Á cao hơn nhóm da trắng.

b. Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi:

• Hút thuốc lá (chủ động và thụ động)
• Béo phì
• Tăng huyết áp
• Rối loạn lipid máu
• Đái tháo đường
• Nghiện rượu
• Tình trạng viêm
• Lối sống ít vận động
• Tâm lý: Căng thẳng, trầm cảm, rối loạn lo âu

Đau Thắt Ngực Ổn Định Có Nguy Hiểm Không?

So với đau thắt ngực không ổn định, đau thắt ngực ổn định ít nguy hiểm hơn. Cơn đau có thể dự báo trước và thường kết thúc khi bệnh nhân nghỉ ngơi, ổn định cảm xúc hoặc dùng thuốc giãn mạch.

Nguy hiểm lớn nhất của đau thắt ngực ổn định là khả năng tiến triển thành đau thắt ngực không ổn định nếu không được điều trị, không duy trì lối sống lành mạnh hoặc không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Đau thắt ngực không ổn định có nguy cơ chuyển thành nhồi máu cơ tim, cần cấp cứu và theo dõi sát.

Cách Chẩn Đoán Đau Thắt Ngực Ổn Định

Khi có cơn đau thắt ngực, bệnh nhân cần đi khám bác sĩ. Việc khám lâm sàng giúp phân biệt với các nguyên nhân khác gây đau ngực.

Các xét nghiệm cận lâm sàng giúp chẩn đoán và tìm nguyên nhân của đau thắt ngực ổn định:

• Xét nghiệm máu: Công thức máu, bảng chuyển hóa, lipid và troponin.
• Điện tâm đồ (ECG): Thăm khám sàng lọc bệnh mạch vành.
• Nghiệm pháp gắng sức: Giúp chẩn đoán xác định, tiên lượng và điều trị.
• Siêu âm tim: Đánh giá chức năng tim và các bệnh lý kèm theo.
• X-quang/CT ngực: Loại trừ các nguyên nhân đau ngực không liên quan đến tim.
• Holter điện tim: Phát hiện thời điểm xuất hiện bệnh tim thiếu máu cục bộ trong ngày.
• Chụp động mạch vành: Xác định tình trạng hẹp động mạch vành, mức độ và vị trí tổn thương. Thường dùng khi cần can thiệp mạch vành.

Cách Điều Trị Đau Thắt Ngực Ổn Định

Điều trị đau thắt ngực ổn định nhằm ngăn ngừa nguy cơ tử vong, biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị được cá nhân hóa cho từng bệnh nhân, bao gồm:

• Dùng thuốc: Thuốc chống ngưng kết tiểu cầu, thuốc giãn mạch nitrat, thuốc chẹn beta giao cảm, thuốc chẹn kênh canxi, thuốc ức chế men chuyển, điều trị hormone thay thế, thuốc chống oxy hóa.
• Can thiệp động mạch vành: Nong mạch vành bằng bóng kết hợp đặt stent, bào gọt mảng xơ vữa, khoan mảng xơ vữa.
• Phẫu thuật bắc cầu nối: Tạo cầu nối qua chỗ hẹp của động mạch vành.

Bên cạnh đó, người bệnh cần điều chỉnh lối sống và các yếu tố nguy cơ:

• Vận động thường xuyên, phù hợp với sức khỏe.
• Chế độ ăn uống lành mạnh, ít muối.
• Bỏ thuốc lá.
• Tránh lạnh, tránh xúc động quá mức.
• Giảm cân nếu bị béo phì.
• Điều trị tốt các yếu tố nguy cơ tim mạch như rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, đái tháo đường.

Việc điều chỉnh các yếu tố nguy cơ là bắt buộc và cần thực hiện tích cực, bất kể nguyên nhân đau thắt ngực ổn định là gì. Cần thường xuyên kiểm tra tần suất và mức độ của các triệu chứng đau thắt ngực, theo dõi xem chúng có tăng lên hoặc chuyển sang đau thắt ngực không ổn định hay không.

Lưu ý quan trọng: Bài viết này chỉ cung cấp thông tin tham khảo. Người bệnh nên đến thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Mọi thắc mắc về bệnh tim mạch, bạn đọc có thể liên hệ mncatlinhdd.edu.vn để được giải đáp.

Tài liệu tham khảo:

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559016/#:~:text=Stable%20angina%2C%20also%20is%20known,at%20rest%20or%20with%20nitroglycerin.
• Điều trị học nội khoa – Tập 2 (Đại học Y Hà Nội)
• Thực hành chẩn đoán và điều trị bệnh động mạch vành (Bộ Y tế – 2020)