CVT Là Gì? Giải Mã Ký Hiệu & Ưu Nhược Điểm Hộp Số CVT Từ A-Z

Ký Hiệu CVT Xe Ô Tô Là Gì? Giải Mã Chi Tiết Từ A-Z

Hộp số CVT (Continuously Variable Transmission), hay còn gọi là hộp số biến thiên vô cấp, ngày càng phổ biến trên các dòng xe ô tô hiện đại, đặc biệt là các mẫu xe cỡ nhỏ và tầm trung. Vậy ký hiệu CVT trên xe ô tô có ý nghĩa gì, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của nó ra sao? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và chi tiết nhất về loại hộp số này.

Lịch Sử Phát Triển Của Hộp Số CVT

Ý tưởng về hộp số vô cấp đã xuất hiện từ rất sớm, với những phác thảo sơ khai của Leonardo da Vinci vào năm 1490. Tuy nhiên, phải đến năm 1886, hộp số con lăn đầu tiên mới được đăng ký bản quyền phát minh. Đến năm 1935, Adiel Dodge nhận bằng sáng chế cho hộp số CVT kiểu con lăn tại Mỹ.

Bước tiến quan trọng diễn ra vào năm 1958 khi một người Hà Lan tên Daf sản xuất hộp số CVT cho xe ô tô. Chiếc Subaru Justy GL là mẫu xe đầu tiên được bán tại Mỹ (năm 1989) trang bị hộp số vô cấp biến thiên. Tiếp đó, nhiều hãng xe lớn như Saturn, Ford và Mitsubishi cũng bắt đầu ứng dụng công nghệ này. Tại Việt Nam, Mitsubishi Lancer Gala là một trong những mẫu xe đầu tiên sử dụng hộp số CVT. Ngày nay, hộp số CVT đã có mặt trên nhiều dòng xe từ phổ thông đến hạng sang như Toyota Vios, Toyota Corolla Altis, Honda City và nhiều mẫu xe khác.

Cấu Tạo Và Nguyên Lý Hoạt Động Của Hộp Số CVT

Hộp số CVT có cấu tạo tương đối đơn giản so với các loại hộp số khác, bao gồm:

• Hệ thống puli (ròng rọc): Gồm puli đầu vào (puli chủ động) gắn với trục khuỷu động cơ và puli đầu ra (puli bị động) dẫn đến bánh xe.
• Dây đai truyền động: Thường làm bằng cao su hoặc kim loại có độ bền cao, kết nối hai puli.

Điểm đặc biệt của hộp số CVT là không có các cấp số cố định như hộp số tự động thông thường. Thay vào đó, tỷ số truyền động được thay đổi liên tục thông qua việc điều chỉnh đường kính làm việc của puli.

Nguyên lý hoạt động:

Cả hai puli đầu vào và đầu ra đều có cấu tạo gồm hai khối hình nón nghiêng 20 độ, đặt đối diện nhau. Dây đai truyền động nằm giữa rãnh của hai khối hình nón này. Khoảng cách giữa hai khối hình nón có thể thay đổi, làm thay đổi đường kính làm việc của puli.

• Khi hai khối hình nón tách xa nhau, dây đai sẽ ngập sâu vào rãnh, làm giảm bán kính của puli.
• Khi hai khối hình nón tiến lại gần nhau, dây đai sẽ nằm ở phía ngoài rãnh, làm tăng bán kính của puli.

Việc thay đổi bán kính của puli giúp tỷ số truyền động thay đổi liên tục, tạo ra sự biến thiên vô cấp. Hộp số CVT sử dụng bộ vi xử lý và các cảm biến để điều khiển quá trình này, đảm bảo động cơ luôn hoạt động ở tốc độ vòng quay tối ưu.

Ưu Điểm Và Nhược Điểm Của Hộp Số CVT

Ưu điểm:

• Vận hành êm ái, mượt mà: Không có hiện tượng giật cục khi chuyển số nhờ dải tỷ số truyền biến thiên liên tục.
• Tiết kiệm nhiên liệu: Động cơ luôn hoạt động ở tốc độ vòng quay tối ưu, giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải.
• Giảm tiếng ồn động cơ: Giúp người lái thoải mái hơn khi lái xe.
• Thích ứng tốt với sự thay đổi trạng thái: Không bị “đuối” số khi giảm tốc, đặc biệt là khi lên dốc.
• Cấu trúc đơn giản, gọn nhẹ: Dễ bảo trì và sửa chữa.
• Chi phí sản xuất thấp: Giúp giảm giá thành xe.

Nhược điểm:

• Khả năng chịu mô-men xoắn thấp: Không phù hợp với các dòng xe có công suất lớn.
• Cảm giác lái không thú vị: Người lái khó cảm nhận được cảm giác chuyển số.
• Tăng tốc chậm: Do tỷ số truyền biến thiên vô cấp khá chậm.
• Dây đai có thể bị trượt hoặc kéo giãn: Làm giảm hiệu suất hoạt động.

So Sánh Hộp Số CVT Với Các Loại Hộp Số Khác

So sánh hộp số CVT với hộp số MT (số sàn):

Tính năng	Hộp số MT (số sàn)	Hộp số CVT
Cảm giác lái	Thể thao, chủ động	Êm ái, thoải mái
Độ phức tạp	Yêu cầu kỹ năng lái xe tốt	Dễ sử dụng
Tiết kiệm nhiên liệu	Phụ thuộc vào kỹ năng lái xe	Tốt hơn, do động cơ luôn hoạt động ở vòng tua tối ưu
Chi phí	Thường rẻ hơn	Thường đắt hơn

So sánh hộp số CVT với hộp số AT (số tự động):

Tính năng	Hộp số AT (số tự động)	Hộp số CVT
Cảm giác lái	Chuyển số rõ ràng, có thể có hiện tượng giật cục	Êm ái, mượt mà
Tăng tốc	Nhanh hơn	Chậm hơn
Tiết kiệm NL	Kém hơn CVT	Tốt hơn
Độ phức tạp	Cấu tạo phức tạp hơn	Cấu tạo đơn giản hơn

Kết Luận

Hộp số CVT là một lựa chọn phù hợp cho những ai ưu tiên sự êm ái, tiết kiệm nhiên liệu và dễ sử dụng. Tuy nhiên, nếu bạn là người yêu thích cảm giác lái thể thao và khả năng tăng tốc nhanh, thì hộp số MT hoặc AT có thể là lựa chọn tốt hơn. Việc lựa chọn loại hộp số nào phụ thuộc vào nhu cầu và sở thích cá nhân của mỗi người.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng