Table of Contents
Trong văn hóa Việt Nam, cách xưng hô trong gia đình không chỉ thể hiện thứ bậc mà còn chứa đựng tình cảm, sự tôn trọng. Vậy, con thứ 2 trong nhà gọi là gì và có những cách gọi nào khác? Bài viết này từ mncatlinhdd.edu.vn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này, đặc biệt là những cách gọi xưa từ thời phong kiến, chịu ảnh hưởng ít nhiều từ văn hóa Trung Hoa.
Cách Xưng Hô Thứ Bậc Trong Gia Đình Việt (Theo “Nhật Dụng Thường Đàm”)
Để hiểu rõ cách gọi con thứ 2, chúng ta cần nắm vững thứ bậc trong gia đình, lấy bản thân (tôi) làm chuẩn:
- Kị (忌): Đời thứ 4 trên mình (kị ông/kị bà). Theo Hán Việt, cao tổ phụ là ông kị, cao tổ mẫu là bà kị. Miền Nam gọi là “sơ” (ông sơ, bà sơ). Tiên tổ là ông bà các đời trước.
- Cụ (具): Đời thứ 3 trên mình (cụ ông/cụ bà), còn gọi là “cố” (故/固), tức cha mẹ của ông bà mình (ông cố/bà cố). Theo Hán Việt, tằng tổ phụ là ông cụ, tằng tổ mẫu là bà cụ.
- Ông (翁) bà: Đời thứ 2 trên mình. Tổ là ông; tổ bá phụ là ông bác; thúc phụ là ông chú.
- Cha (吒): Đời thứ nhất trên mình. Phụ thân là cách con gọi cha; thân phụ, sinh phụ là cha ruột; kế phụ là cha ghẻ, cha kế; nghĩa phụ, dưỡng phụ là cha nuôi.
- Mẹ (媄): Đời thứ nhất trên mình. Song thân là cha mẹ; mẫu thân, nội thân là mẹ; đích mẫu là mẹ chính (con dòng chính và thứ gọi vợ lớn của cha); thứ mẫu là mẹ thứ.
Vậy, Con Thứ 2 Trong Nhà Gọi Là Gì?
Cách gọi con thứ 2 phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giới tính, thứ tự sinh, và quan hệ với người nói. Dưới đây là một số cách gọi phổ biến:
- Con trai thứ hai: Thường được gọi là “hai” (trong gia đình, thân mật) hoặc “thứ nam” (theo Hán Việt, trang trọng hơn). Trong một số gia đình, con trai thứ hai có thể được gọi theo tên riêng kèm theo chữ “hai” (ví dụ: “Anh Hai”).
- Con gái thứ hai: Tương tự, có thể gọi là “hai” (trong gia đình, thân mật) hoặc “thứ nữ” (theo Hán Việt, trang trọng hơn). Tên riêng kèm chữ “hai” cũng được sử dụng (ví dụ: “Chị Hai”).
- Con giữa: Nếu gia đình có nhiều hơn hai con, con thứ hai có thể được xem là “con giữa”.
- Em trai/gái đầu: Nếu người nói là anh/chị cả, con thứ hai sẽ là em trai/gái đầu của họ.
Các Trường Hợp Đặc Biệt Và Cách Gọi Khác
Ngoài những cách gọi thông thường, có một số trường hợp đặc biệt cần lưu ý:
- Con kế: Nếu con thứ 2 là con riêng của vợ hoặc chồng (trong trường hợp tái hôn), sẽ gọi là “con kế”.
- Con nuôi: Nếu con thứ 2 là con nuôi, cách gọi sẽ tuân theo quy tắc của gia đình nuôi.
- Gia đình nhiều thế hệ: Trong gia đình có nhiều thế hệ (tam đại, tứ đại, ngũ đại đồng đường), cách xưng hô với con thứ 2 sẽ phức tạp hơn, cần dựa vào thứ bậc để gọi cho đúng.
Ví Dụ Cụ Thể Về Cách Gọi Con Thứ 2 Trong Gia Đình
Để dễ hình dung, hãy xem xét một số ví dụ:
- Bà nội/ngoại gọi cháu trai thứ hai là: “Thằng Hai”.
- Bố/mẹ gọi con gái thứ hai là: “Hai”.
- Anh cả gọi em trai thứ hai là: “Hai”.
- Cô/chú gọi cháu gái thứ hai là: “Cháu Hai”.
Kết Luận
Cách gọi con thứ 2 trong gia đình Việt Nam rất đa dạng và phong phú, phản ánh sự tinh tế trong văn hóa giao tiếp và thứ bậc gia đình. Hy vọng bài viết này từ mncatlinhdd.edu.vn đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng là một trong những nhà khoa học hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vi sinh vật học, với hơn 50 năm cống hiến cho giáo dục và nghiên cứu (Wiki). Ông là con trai của Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Lân, xuất thân từ một gia đình nổi tiếng hiếu học. Trong sự nghiệp của mình, Giáo sư đã đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng như Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam, Đại biểu Quốc hội và được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân vào năm 2010.