“Có Chí Thì Nên”: Thông Điệp Sâu Sắc Cho Thành Công & Lập Nghiệp

Thông điệp mà câu “Có chí thì nên” muốn gửi đến là gì?

Câu tục ngữ “Có chí thì nên” không chỉ là một lời khuyên răn đơn thuần mà còn là một triết lý sống sâu sắc, đặc biệt ý nghĩa đối với thế hệ trẻ trên con đường lập thân, lập nghiệp. Câu tục ngữ này chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa và giá trị giáo dục to lớn, được thể hiện qua hàng loạt các thành ngữ, tục ngữ khác trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam.

“Có chí thì nên” và những biến thể đồng nghĩa

Trong văn hóa Việt, chúng ta bắt gặp vô số những câu tục ngữ, thành ngữ mang ý nghĩa tương đồng với “Có chí thì nên”, chẳng hạn như: “Có cấy có trông”, “Có bột mới gột nên hồ”, “Có chí làm quan, có gan làm giàu”, “Có cứng mới đứng được đầu gió”, “Có dại mới nên khôn”, “Có đi mới đến, có học mới hay”, “Có gió lung mới biết tùng bách cứng”, “Có ngọn lửa lừng mới biết thức vàng cao”, “Có học mới biết, có đi mới đến”, “Có học mới có hành”, “Có khó có nhọc mới có lọc có rang”, “Có khó mới có mà ăn”, “Có khó mới nên”, “Có khôn mới nên quan, có gan mới nên giàu”, “Có công mài sắt có ngày nên kim”… Điểm thú vị là, hầu hết các câu tục ngữ này đều có cấu trúc tương đồng (có điệp, có đối, có vần) và bắt đầu bằng từ “Có” – một vị từ giả thiết mang tính điều kiện.

Dù có nhiều biến thể, nhưng tựu trung, ý nghĩa chính của các câu thành ngữ này đều xuất phát từ một triết lý nhân quả sâu sắc của người Việt: thành công chỉ đến với những ai biết cố gắng, nỗ lực vượt qua khó khăn để thực hiện ước mơ, hoài bão.

Vì sao “Có chí thì nên” là đặc biệt?

Tuy nhiên, “Có chí thì nên” vẫn là một câu tục ngữ đặc biệt nhất. Với sự ngắn gọn, chỉ vỏn vẹn 4 âm tiết và cấu trúc logic “CÓ A THÌ (CÓ) B”, câu tục ngữ này đã giản lược tối đa mà vẫn truyền tải đầy đủ một thông điệp mạnh mẽ: “Nếu con người có hoài bão lớn, biết nhẫn nại, kiên trì, thì cuối cùng sẽ thành công”.

“Chí” ở đây chính là chí khí, là “ý muốn bền bỉ, mạnh mẽ, quyết khắc phục mọi trở ngại, thực hiện mục đích cao đẹp của cuộc sống” (theo Từ điển tiếng Việt, Viện Ngôn ngữ học, NXB Đà Nẵng, 2006). Chí còn là chí hướng, là quyết tâm vươn tới và thực hiện hoài bão, lý tưởng, mục tiêu đích thực của cuộc đời. Dù mỗi người có hoàn cảnh và thân phận khác nhau, nhưng lý tưởng và chí hướng là điều không thể thiếu. Nó quyết định hướng đi và sự thành đạt của mỗi người.

Câu nói nổi tiếng của Pavel Korchagin trong “Thép đã tôi thế đấy” cũng khẳng định điều này: “Phải sống sao cho khỏi xót xa ân hận bởi những năm tháng đã sống hoài, sống phí…”. Và Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã khuyên thanh niên: “Không có việc gì khó/ Chỉ sợ lòng không bền/ Đào núi và lấp biển/ Quyết chí ắt làm nên”.

Chí thôi chưa đủ

Tuy nhiên, chỉ có quyết tâm thôi là chưa đủ. Chúng ta còn cần tri thức. Tri thức là sức mạnh, đặc biệt trong thời đại thông tin và khoa học kỹ thuật phát triển mạnh mẽ. Chúng ta cần trang bị cho mình kiến thức đầy đủ và hợp lý, bởi tri thức chính là “chìa khóa vàng” mở cánh cửa khoa học, giúp chúng ta tiếp cận với nền kinh tế tri thức hiện nay.

Có quyết tâm mà thiếu tri thức thì chẳng khác nào “anh xẩm đòi phóng xe trên đường cao tốc”. Đó là cách làm việc duy ý chí, không chỉ gây tai nạn cho bản thân mà còn gây họa cho người khác.

Nhà bác học Archimède từng nói: “Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nâng bổng trái đất này”. Câu nói này thể hiện đầy đủ quyết tâm, ý chí, sự hiểu biết và khả năng tận dụng cơ hội. Sức mạnh sẽ được nhân lên gấp bội nếu chúng ta biết kết hợp tối đa các yếu tố cần thiết. Khi nắm bắt và làm theo quy luật, chúng ta sẽ tìm ra bí quyết thành công. Đây là bài học giá trị mà tuổi trẻ hôm nay có thể rút ra từ thực tiễn lịch sử.

Lời nhắn nhủ từ “Có chí thì nên”

“Có chí thì nên” không chỉ là một câu châm ngôn mà còn là một phương châm, một kim chỉ nam định hướng cho cuộc đời. Câu nói giản dị như một lời khuyên, lời nhắn nhủ, và hơn thế nữa, như một chân lý hiển nhiên của cuộc đời, khiến mỗi người phải tự ngẫm lại bản thân.

Với thanh niên thời đại mới, những người đang đối mặt với nhiều thách thức về năng lực trí tuệ và đòi hỏi lớn về tiếp nhận tri thức mới, việc “thiếu chí” và “nhụt chí” sẽ cản trở con đường đi đến thành công. Hy vọng rằng, những ai còn mải chơi quên học hoặc học chưa hết sức, sẽ “giật mình” khi nghe câu tục ngữ “Có chí thì nên”. Một “cú hích” nhẹ có thể giúp chúng ta “tỉnh ngủ” và hăng hái bước vào hàng ngũ những người trẻ trung, giàu nhiệt huyết, sẵn sàng “lên đường” chinh phục ước mơ.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng