Đục Thủy Tinh Thể: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Điều Trị & Phòng Ngừa Hiệu Quả

Bệnh đục thủy tinh thể (hay còn gọi là cườm khô, cườm đá, đục nhân mắt) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm thị lực và mù lòa trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở người trên 50 tuổi. Vậy, đục thủy tinh thể là gì và làm thế nào để phòng ngừa, điều trị bệnh hiệu quả?

Đục thủy tinh thể (Cataracts) là tình trạng thị lực bị rối loạn do sự thay đổi cấu trúc protein của thủy tinh thể. Sự thay đổi này thường do tác động của các chất gây hại từ bên trong cơ thể hoặc từ môi trường bên ngoài. Cấu trúc protein bị xáo trộn làm thay đổi độ cong, độ trong, độ đàn hồi và độ dày của thủy tinh thể, khiến thủy tinh thể bị mờ đục. Từ đó, ánh sáng khó đi qua, gây suy giảm thị lực, ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày như lái xe, đọc sách, và thậm chí có thể dẫn đến mù lòa nếu không được điều trị kịp thời.

Phân Loại Đục Thủy Tinh Thể (Cườm Khô)

Đục thủy tinh thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm hình thái, vị trí và mức độ.

1. Theo hình thái, vị trí

• Đục nhân: Xảy ra khi nhân (trung tâm) của thủy tinh thể bị xơ cứng và chuyển màu vàng quá mức. Tình trạng này có thể gây ra các tật khúc xạ, làm mờ tầm nhìn xa và có thể xảy ra ở một bên mắt.
• Đục vỏ: Dạng đục này có thể lan rộng và kết hợp với nhau tạo thành các vùng đục lớn hơn. Khi toàn bộ vỏ từ bao tới nhân trở nên đục trắng, thủy tinh thể được coi là đã “đục chín”. Tình trạng này thường xảy ra ở cả hai mắt nhưng không đối xứng.
• Đục bao: Là các vết đục nhỏ ở biểu mô và bao trước thủy tinh thể, thường không ảnh hưởng đến lớp vỏ.

2. Phân loại theo mức độ

Bệnh đục thủy tinh thể được chia thành 4 mức độ:

• Đục bắt đầu
• Đục tiến triển
• Đục gần hoàn toàn
• Đục hoàn toàn

Dù thuộc loại nào, tình trạng đục thủy tinh thể thường do cấu trúc và tỷ lệ các phân tử protein bị biến đổi, tạo ra các vùng mờ đục, cản trở ánh sáng đến võng mạc và gây giảm thị lực.

Nguyên Nhân Gây Đục Thủy Tinh Thể

Phần lớn người mắc bệnh là người lớn tuổi do quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Tuy nhiên, cũng có những nguyên nhân khác như rối loạn bẩm sinh, tai nạn, chấn thương hoặc biến chứng của các bệnh lý toàn thân.

Nguyên nhân gây bệnh có thể được chia thành hai nhóm chính:

1. Nguyên nhân nguyên phát

• Đục thủy tinh thể bẩm sinh: Do rối loạn di truyền, biến chứng của bệnh lý toàn thân, rối loạn chuyển hóa,…
• Đục thủy tinh thể ở người già: Khoảng 80% người trên 65 tuổi mắc bệnh này.

2. Nguyên nhân thứ phát

• Tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử, tia X… trên 3 giờ mỗi ngày.
• Mắc các bệnh khác ở mắt như viêm kết mạc, bệnh giác mạc… và điều trị không đúng cách, tái phát nhiều lần.
• Thường xuyên tiếp xúc với tia cực tím từ ánh nắng mặt trời.
• Sử dụng các loại thuốc có tác dụng phụ cho mắt (như corticoid, thuốc chống trầm cảm…).
• Cận thị thoái hóa.
• Chấn thương mắt, tai biến, di chứng sau phẫu thuật mắt.
• Mắc các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, béo phì, cao huyết áp…

3. Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh

Ngoài các nguyên nhân trực tiếp, các yếu tố sau cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Thiếu hụt dinh dưỡng cho mắt.
• Sử dụng chất kích thích như rượu bia, thuốc lá.
• Thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khói bụi.
• Căng thẳng kéo dài.

Dấu Hiệu Đục Thủy Tinh Thể

Các dấu hiệu của đục thủy tinh thể có thể khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn tiến triển của bệnh:

• Giai đoạn sớm: Mờ mắt, khó lái xe vào ban đêm, cảm giác có màng che trước mắt.
• Giai đoạn muộn: Màu sắc thủy tinh thể thay đổi, thấy chấm đen trước mắt, nhạy cảm hơn với ánh sáng, giảm nhận thức về màu sắc, nhìn đôi (song thị).

Bệnh tiến triển chậm, các triệu chứng ban đầu thường dễ bị bỏ qua, dẫn đến phát hiện muộn khi bệnh đã trở nặng.

Chẩn Đoán Bệnh Đục Thủy Tinh Thể

Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh lý và thực hiện các kiểm tra mắt:

• Kiểm tra thị lực: Sử dụng bảng chữ cái nhỏ dần để đánh giá khả năng nhìn của mắt.
• Kiểm tra mắt bằng kính hiển vi: Giúp bác sĩ phát hiện các bất thường ở cấu trúc phía trước của mắt.

Điều Trị Đục Thủy Tinh Thể

Dựa vào giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp:

1. Sử dụng kính hỗ trợ

Trong giai đoạn sớm, khi thị lực chưa suy giảm nhiều, người bệnh có thể sử dụng kính hoặc kính lúp hỗ trợ, kết hợp với việc bổ sung dưỡng chất cho mắt và làm việc trong môi trường ánh sáng tốt.

2. Phẫu thuật

Khi thuốc và kính không còn hiệu quả, phẫu thuật là phương pháp điều trị cần thiết. Phẫu thuật Phaco là một trong những phương pháp an toàn và hiệu quả để cải thiện thị lực cho người bệnh. Kỹ thuật này sử dụng sóng siêu âm để tán nhuyễn thủy tinh thể bị đục và hút ra ngoài, sau đó thay thế bằng một thủy tinh thể nhân tạo.

Biện Pháp Phòng Ngừa Đục Thủy Tinh Thể

Để phòng ngừa bệnh đục thủy tinh thể, bạn nên:

• Khám mắt định kỳ, đặc biệt khi có các dấu hiệu như mỏi mắt, nhìn mờ, nhòe, nhức mắt, khô mắt, rát mắt…
• Người bệnh cao huyết áp, tiểu đường cần chia sẻ các dấu hiệu bất thường với bác sĩ để phát hiện sớm các biến chứng ở mắt.
• Bổ sung dinh dưỡng thiết yếu cho mắt thông qua chế độ ăn uống đa dạng, giàu vitamin và khoáng chất.
• Sử dụng thiết bị bảo hộ mắt khi làm việc trong môi trường có hại, đeo kính râm khi ra ngoài để tránh tác hại của ánh nắng mặt trời và khói bụi.
• Tránh xa các yếu tố nguy cơ như rượu bia, khói thuốc lá.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Đục Thủy Tinh Thể

1. Chế độ ăn uống cho người sau phẫu thuật đục thủy tinh thể?

Người bệnh nên tăng cường các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất tốt cho mắt như vitamin A, B, C (có nhiều trong rau củ quả như cà chua, cà rốt, bơ, các loại hạt, cải xoăn, súp lơ, rau bina…). Tránh sử dụng rượu bia, chất kích thích và thức ăn cay nóng.

2. Bệnh đục thủy tinh thể có nguy hiểm không?

Đục thủy tinh thể là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa. Việc phát hiện và điều trị muộn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh và tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội.