Xét Nghiệm Điện Giải Đồ: Ý Nghĩa, Chỉ Số & Khi Nào Cần Thiết?

Xét Nghiệm Điện Giải Đồ Là Gì? Khi Nào Cần Thực Hiện?

Xét nghiệm điện giải đồ đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra và theo dõi các chỉ số liên quan đến các bệnh lý về gan, tim mạch, huyết áp và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Kết quả xét nghiệm giúp người bệnh nắm rõ tình trạng sức khỏe, phát hiện sớm các bất thường và xây dựng kế hoạch điều trị hiệu quả. Vậy xét nghiệm điện giải đồ là gì và khi nào cần thực hiện? Bài viết sau đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về xét nghiệm này.

Chất Điện Giải Là Gì?

Chất điện giải là các hóa chất mang điện tích, có vai trò kiểm soát chất lỏng và duy trì cân bằng axit-bazơ trong cơ thể. Chúng cũng rất quan trọng trong việc điều chỉnh hoạt động của cơ, thần kinh, nhịp tim và nhiều chức năng khác. Các chất điện giải chính trong cơ thể bao gồm:

• Natri: Kiểm soát lượng chất lỏng, hỗ trợ hoạt động của dây thần kinh và cơ bắp.
• Clorua: Duy trì lượng chất lỏng, ổn định lượng máu và huyết áp.
• Kali: Giúp tim và cơ hoạt động tốt.
• Bicarbonate: Duy trì cân bằng axit-bazơ, vận chuyển carbon dioxide trong máu.
• Canxi: Hỗ trợ hệ thống cơ xương, hệ thần kinh và tuần hoàn.
• Magiê: Hỗ trợ chức năng thần kinh và cơ bắp, thúc đẩy sự phát triển của xương và răng.
• Phốt phát: Hỗ trợ phát triển xương, răng, chức năng thần kinh và cơ bắp.

Sự mất cân bằng của bất kỳ chất điện giải nào cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là các bệnh lý liên quan đến thận, huyết áp, tim mạch, thậm chí đe dọa tính mạng. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến mất cân bằng điện giải bao gồm:

• Ung thư.
• Mất nước do không bổ sung đủ chất lỏng, tiêu chảy, nôn mửa, sốt hoặc đổ mồ hôi.
• Bỏng.
• Bệnh tiểu đường.
• Bệnh tim mạch, suy tim hoặc huyết áp cao.
• Bệnh thận.
• Bệnh gan.
• Rối loạn sử dụng chất gây nghiện.

Điện Giải Đồ Là Gì?

Điện giải đồ là xét nghiệm đo nồng độ các chất điện giải trong cơ thể, giúp sàng lọc sự mất cân bằng điện giải trong máu, mất cân bằng axit-bazơ và đánh giá chức năng thận. Các tình trạng như mất nước, bệnh thận, tim mạch có thể làm cho nồng độ điện giải quá cao hoặc quá thấp.

Thông qua kết quả điện giải đồ, bác sĩ có thể xác định các vấn đề bệnh lý và đề xuất phương pháp điều trị hoặc bổ sung phù hợp.

Vì Sao Cần Xét Nghiệm Điện Giải Đồ?

Xét nghiệm điện giải đồ là một phần quan trọng của kiểm tra sức khỏe định kỳ, giúp đánh giá tổng quan tình trạng sức khỏe. Các vai trò điển hình của xét nghiệm điện giải đồ bao gồm:

• Theo dõi chức năng thận và gan.
• Kiểm tra tình trạng hydrat hóa hoặc dinh dưỡng khi có lo ngại về mất nước hoặc suy dinh dưỡng.
• Kiểm tra các chất điện giải quan trọng đối với chức năng tim mạch (Kali, Magie, Canxi).
• Kiểm tra các chất điện giải để đảm bảo não hoạt động khỏe mạnh (Natri).
• Theo dõi lượng đường và chất điện giải ở người bị tiểu đường.
• Xác định nguyên nhân các triệu chứng như chán ăn, suy nhược, mệt mỏi, chóng mặt.
• Chẩn đoán các tình trạng y tế cụ thể như vấn đề về nội tiết (hormone), bệnh thận hoặc bệnh gan.

Xét nghiệm điện giải đồ cũng giúp bác sĩ theo dõi ảnh hưởng của một số loại thuốc đến chức năng thận và mức điện giải, bao gồm:

• Thuốc lợi tiểu (Bumetanide, Hydrochlorothiazide, Chlorthalidone).
• Thuốc điều trị rối loạn nhịp tim (Amiodarone, Digoxin, Procainamide).
• Thuốc huyết áp (Thuốc ức chế men chuyển ACE, thuốc chẹn thụ thể Angiotensin ARB).
• Thuốc chống động kinh (Primidone, Axit valproic).
• Thuốc kháng nấm.
• Các phương pháp điều trị ung thư hoặc viêm khớp dạng thấp.

Khi Nào Cần Xét Nghiệm Điện Giải Đồ?

Bạn nên xét nghiệm điện giải đồ nếu có các triệu chứng cho thấy chất điện giải trong cơ thể bị mất cân bằng, bao gồm:

• Buồn nôn.
• Tâm lý hoang mang.
• Mệt mỏi, kiệt sức.
• Nhịp tim không đều.

Ý Nghĩa Các Chỉ Số Điện Giải Đồ

1. Rối Loạn Natri Máu

Nồng độ Natri bình thường trong huyết thanh là 135-145 mmol/L. Rối loạn Natri máu có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý.

• Tăng Natri máu: Có thể do mất nước, rối loạn chức năng tuyến thượng thận, bệnh thận hoặc đái tháo nhạt.
• Giảm Natri máu: Có thể do xơ gan, suy tim, bệnh thận, bệnh lý liên quan đến não và phổi, ung thư, bệnh Addison hoặc suy dinh dưỡng.

2. Rối Loạn Kali Máu

Kali rất quan trọng cho chức năng thận, tim, cơ bắp và hệ thần kinh. Nồng độ Kali bình thường trong huyết thanh là 3.5-5.0 mmol/L.

• Tăng Kali máu: Nồng độ Kali cao (trên 5.0 mmol/L) có thể gây tim đập nhanh, khó thở, tức ngực và đe dọa tính mạng.
• Giảm Kali máu: Nồng độ Kali thấp (dưới 3.5 mmol/L) có thể dẫn đến huyết áp cao, sỏi thận, giảm canxi trong xương, táo bón, mệt mỏi, yếu cơ. Nếu Kali giảm xuống dưới 2.5 mmol/L, cần can thiệp y tế khẩn cấp để tránh các biến chứng như sản xuất nước tiểu nhiều, không dung nạp đường, liệt cơ, rối loạn hô hấp, thay đổi nhịp tim.

3. Rối Loạn Clo Máu

Nồng độ Clo bình thường trong máu là 96-106 mmol/L.

• Tăng Clo máu: Có thể do bệnh thận, nhiễm toan chuyển hóa hoặc nhiễm kiềm hô hấp, tiêu chảy.
• Giảm Clo máu: Có thể do suy tim, bệnh phổi, bệnh Addison hoặc nhiễm kiềm chuyển hóa.

Xét Nghiệm Điện Giải Đồ Được Tiến Hành Như Thế Nào?

1. Chuẩn Bị

• Uống đủ nước để đảm bảo máu lưu thông dễ dàng.
• Tránh nicotine trước khi lấy máu.
• Trao đổi với bác sĩ nếu sợ kim tiêm hoặc máu.
• Không cần nhịn ăn trừ khi có yêu cầu đo đường huyết hoặc cholesterol.

2. Các Bước Tiến Hành

Bác sĩ sẽ lấy máu từ tĩnh mạch ở cánh tay và gửi đến phòng xét nghiệm. Kết quả sẽ có sau vài ngày. Sau khi lấy máu, nên đeo băng ép từ 2-4 giờ để ngăn ngừa nhiễm trùng.

3. Rủi Ro Có Thể Gặp Phải

Xét nghiệm điện giải đồ ít gây rủi ro, nhưng một số vấn đề có thể xảy ra như hạ huyết áp, chóng mặt, buồn nôn, ngất xỉu. Trong trường hợp này, cần thông báo với bác sĩ để được xử lý kịp thời.

Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?

Liên hệ với bác sĩ nếu:

• Không hiểu rõ kết quả xét nghiệm hoặc các chỉ số nằm ngoài phạm vi tham chiếu.
• Cơ thể có những thay đổi bất thường với triệu chứng đáng lo ngại liên quan đến xét nghiệm điện giải đồ.

Hy vọng bài viết này cung cấp thông tin hữu ích cho bạn đọc về xét nghiệm điện giải đồ. Để được tư vấn cụ thể hơn về tình trạng sức khỏe, bạn nên đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và chỉ định phù hợp.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng