Doanh Thu Bán Hàng & Cung Cấp Dịch Vụ Là Gì? Giải Mã Chi Tiết 2025

1. Tổng quan về doanh thu

1.1. Khái niệm doanh thu

Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) số 14, doanh thu được định nghĩa là “tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu”.

Thông tư 200/2014/TT-BTC cũng nêu rõ, doanh thu là lợi ích kinh tế thu được, làm tăng vốn chủ sở hữu, ngoại trừ phần đóng góp thêm của cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, và được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay chưa.

Hiểu một cách đơn giản, doanh thu (Revenue) là toàn bộ các khoản thu (bao gồm tiền mặt, tài sản) thu được từ việc bán hàng hóa, cung cấp sản phẩm/dịch vụ. Doanh thu chính là khoản thu nhập của doanh nghiệp thông qua hoạt động kinh tế của mình.

1.2. Ý nghĩa và vai trò của doanh thu

Doanh thu đóng vai trò quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp:

• Cơ sở để xác định lợi nhuận: Lợi nhuận được tính bằng doanh thu trừ đi chi phí. Doanh thu là yếu tố then chốt để tính toán lợi nhuận. Tuy nhiên, doanh thu cao không đồng nghĩa với lợi nhuận cao. Doanh nghiệp cần xem xét doanh thu cùng với chi phí, giá bán, giá vốn để đánh giá hiệu quả kinh doanh.
• Đánh giá hiệu quả hoạt động: Doanh thu là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh. Nó phản ánh tổng số tiền doanh nghiệp thu về từ hoạt động bán hàng, cung cấp sản phẩm/dịch vụ. Để đánh giá toàn diện, cần xem xét thêm các chỉ số về lợi nhuận, khả năng thanh toán, tỷ suất sinh lời, chi phí hoạt động.
• Nguồn vốn để phát triển và tái sản xuất: Doanh thu được dùng để trả lương, chi trả các khoản chi phí, tái sản xuất, mua sắm trang thiết bị, nguyên liệu. Điều này giúp doanh nghiệp phát triển, mở rộng quy mô và gia tăng lợi thế cạnh tranh.

1.3. Phân biệt doanh thu, lợi nhuận và dòng tiền

Phân biệt	Doanh thu	Lợi nhuận	Dòng tiền
Khái niệm	Toàn bộ các khoản thu từ bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ.	Kết quả tài chính cuối cùng sau khi lấy doanh thu trừ đi các khoản chi phí.	Sự chuyển động của tiền vào hoặc ra khỏi doanh nghiệp.
Bản chất	Chỉ tiêu kế toán, ghi nhận theo nguyên tắc phù hợp.	Chỉ tiêu tài chính để đánh giá khả năng sinh lời.	Chỉ tiêu tài chính, ghi nhận theo nguyên tắc thực thu, thực chi.
Cách tính	Tổng giá trị tiền bán hàng và cung cấp dịch vụ.	Tổng doanh thu trừ đi các chi phí trong một kỳ kế toán.	Tổng số tiền thu vào và số tiền chi ra của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán.
Ý nghĩa	Thể hiện quy mô hoạt động kinh doanh.	Thể hiện hiệu quả hoạt động kinh doanh.	Đánh giá khả năng thanh toán.

2. Quy định về doanh thu

2.1. Điều kiện ghi nhận doanh thu

Theo khoản 1.2 Điều 57 Thông tư 133/2016/TT-BTC, điều kiện ghi nhận doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ như sau:

• Doanh thu bán hàng: Phải chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm, hàng hóa cho người mua. Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu. Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn, doanh nghiệp đã thu hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế, và xác định được các chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
• Doanh thu cung cấp dịch vụ: Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn. Giao dịch đã hoàn thành hoặc hoàn thành một phần đáng kể. Doanh nghiệp đã thu hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế, và xác định được các chi phí liên quan đến giao dịch cung cấp dịch vụ.

2.2. Thời điểm ghi nhận doanh thu

Theo khoản 1 Điều 78 Thông tư 200/2014/TT-BTC, doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay chưa.

2.3. Các khoản không bao gồm trong doanh thu

Doanh thu không bao gồm các khoản thu hộ bên thứ ba, ví dụ:

• Thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế bảo vệ môi trường.
• Số tiền người bán hàng đại lý thu hộ bên chủ hàng.
• Các khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán đơn vị không được hưởng.

3. Các loại doanh thu hiện nay

3.1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Đây là khoản doanh thu thu về từ hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp.

• Doanh thu bán hàng: Doanh thu từ việc bán sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp sản xuất hoặc mua vào, và bất động sản đầu tư.
• Doanh thu cung cấp dịch vụ: Số tiền doanh nghiệp thu được theo thỏa thuận hợp đồng cho các dịch vụ như du lịch, vận tải, cho thuê tài sản cố định…

3.2. Doanh thu từ hoạt động tài chính

Doanh thu từ các hoạt động kinh doanh về vốn và đầu tư tài chính, bao gồm:

• Cổ tức, lợi nhuận được chia.
• Thu nhập từ đầu tư mua bán chứng khoán ngắn hạn, dài hạn.
• Lãi từ hoạt động cho vay, tiền gửi ngân hàng, lãi trái phiếu, tín phiếu, lãi chiết khấu thanh toán, lãi bán hàng trả chậm.
• Thu nhập từ thu hồi hoặc thanh lý các khoản vốn góp liên doanh, đầu tư vào công ty con, công ty liên kết.
• Các khoản doanh thu hoạt động tài chính khác.

3.3. Doanh thu nội bộ

Doanh thu thu được từ việc tiêu thụ hàng hóa, sản phẩm/dịch vụ trong nội bộ doanh nghiệp, giữa các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc trong cùng một đơn vị doanh nghiệp theo giá bán nội bộ.

3.4. Doanh thu bất thường

Khoản tiền không xảy ra thường xuyên như bán hàng hóa dư thừa, thanh lý tài sản, dụng cụ đã phân bổ hết hay các khoản phải trả nhưng không cần trả.

4. Công thức và cách tính doanh thu

Doanh thu thường được tính bằng số lượng sản phẩm/dịch vụ nhân với giá của sản phẩm/dịch vụ đó.

• Đối với hoạt động bán sản phẩm:

Doanh thu = Giá bán x Số lượng sản phẩm bán ra

• Đối với cung cấp dịch vụ:

Doanh thu = Giá dịch vụ x Số lượng dịch vụ cung cấp

• Ví dụ: Doanh nghiệp X bán máy điều hòa với giá 20 triệu đồng/chiếc. Trong tháng 10/2024, công ty X bán được 200 chiếc. Doanh thu của doanh nghiệp X trong tháng 10 là:

Doanh thu = 20.000.000 x 200 = 4.000.000.000 VNĐ.

5. Cách tối đa hóa doanh thu cho doanh nghiệp

Để tối đa hóa doanh thu, doanh nghiệp có thể áp dụng các phương pháp sau:

• Tối ưu chi phí sản xuất: Xem xét và cắt giảm các chi phí không cần thiết, tối ưu quy trình sản xuất và sử dụng hiệu quả các tài nguyên.
• Thương lượng với nhà cung cấp: Đàm phán để có được mức giá tốt khi nhập nguyên vật liệu, giảm các chi phí liên quan đến mua hàng, vận chuyển. Cần đảm bảo giá tốt không làm giảm chất lượng sản phẩm.
• Quản lý tài chính hiệu quả: Giúp tiết kiệm và cắt giảm các chi phí không cần thiết, nắm bắt tình hình sản xuất kinh doanh để đưa ra các quyết định hợp lý.
• Tăng cường sử dụng công nghệ: Sử dụng các phần mềm quản lý doanh nghiệp, quản lý bán hàng, hóa đơn điện tử để tránh rủi ro, sai sót, giảm thiểu công việc thủ công, giảm chi phí nhân công và gia tăng năng suất.

Tóm lại, hiểu rõ về doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ là gì, cách tính và các yếu tố ảnh hưởng, doanh nghiệp có thể đưa ra các quyết định kinh doanh hiệu quả, tối ưu hóa lợi nhuận và phát triển bền vững.

Nguồn: https://mncatlinhdd.edu.vn/ Tác giả: Nguyễn Lân dũng