Dữ liệu Liên Tục & Rời Rạc: Phân Biệt, Ứng Dụng & Ví Dụ Dễ Hiểu

Trong lĩnh vực thống kê, dữ liệu đóng vai trò then chốt, được định nghĩa là tập hợp các số liệu và sự kiện được thu thập để phục vụ mục đích phân tích. Dữ liệu được chia thành hai loại chính: dữ liệu định tính và dữ liệu định lượng. Dữ liệu định lượng, chứa các giá trị số, lại được phân loại thành dữ liệu liên tục và dữ liệu rời rạc. Vậy, dữ liệu liên tục là gì và sự khác biệt giữa hai loại dữ liệu này là gì? Bài viết này sẽ giúp bạn làm rõ những vấn đề trên.

Dữ liệu liên tục là gì?

Để hiểu rõ khái niệm này, chúng ta sẽ đi qua định nghĩa và các ví dụ cụ thể.

Định nghĩa

Dữ liệu liên tục (Continuous Data) là tập hợp các quan sát không gián đoạn và có thể đo lường trên một thang đo. Điểm đặc biệt của dữ liệu liên tục là nó không bị giới hạn ở các giá trị riêng biệt mà có thể nhận bất kỳ giá trị nào trong một phạm vi liên tục. Nói cách khác, giữa hai giá trị dữ liệu liên tục bất kỳ, luôn tồn tại vô số giá trị khác.

Về mặt lý thuyết, dữ liệu liên tục có thể là số nguyên hoặc số thập phân và có thể chia nhỏ thành các phần nhỏ hơn tùy thuộc vào độ chính xác của phép đo.

Ví dụ về dữ liệu liên tục

Dữ liệu liên tục thường được biểu diễn bằng các biến số thời gian, biến số đo lường liên tục hoặc các biến số có thể nhận giá trị liên tục trong một khoảng. Các ví dụ điển hình bao gồm:

• Thời gian: Giây, phút, giờ, ngày…
• Nhiệt độ: Độ C, độ F…
• Trọng lượng: Kg, gram, pound…
• Chiều cao: Mét, cm, inch…
• Áp suất: Pascal, mmHg…
• Tỷ lệ phần trăm: 0-100%
• Giá trị tiền tệ: VND, USD, EUR…

Ví dụ thực tế: Khi đo chiều cao của một người, kết quả có thể là 1.75 mét. Tuy nhiên, chiều cao thực tế có thể là 1.754 mét hoặc thậm chí chính xác hơn nữa, tùy thuộc vào độ chính xác của thiết bị đo.

Lưu ý: Phương pháp lấy mẫu và công cụ đo lường có thể ảnh hưởng đến dữ liệu liên tục. Chẳng hạn, nếu một người nói chiều cao của mình là 1m65, thì đó có thể chỉ là giá trị gần đúng mà thang đo hiển thị.

Biểu diễn dữ liệu liên tục bằng biểu đồ

Dữ liệu liên tục thường được biểu diễn bằng biểu đồ đường (line chart). Biểu đồ này giúp trực quan hóa sự thay đổi của giá trị theo thời gian, cho phép người dùng phân tích xu hướng, biến động hoặc mối quan hệ giữa các biến số.

Dữ liệu rời rạc là gì?

Bên cạnh dữ liệu liên tục, dữ liệu rời rạc cũng là một loại dữ liệu quan trọng trong thống kê.

Định nghĩa

Dữ liệu rời rạc (Discrete Data) là những giá trị có thể đếm được và không thể đo lường. Nó chỉ chứa các giá trị hữu hạn và không thể chia nhỏ thành các phần. Dữ liệu rời rạc chỉ bao gồm những giá trị cụ thể được tính bằng số nguyên và không thể chia thành các dạng phân số hoặc số thập phân như dữ liệu liên tục.

Ví dụ về dữ liệu rời rạc

Dữ liệu rời rạc bao gồm các giá trị cụ thể như:

• Số lượng học sinh trong một lớp học (ví dụ: 30 học sinh)
• Số lượng nhân viên trong một công ty (ví dụ: 100 nhân viên)
• Số lần xảy ra một sự kiện (ví dụ: 5 lần)
• Số lượng sản phẩm bán ra trong một ngày (ví dụ: 20 sản phẩm)

Ngoài ra, dữ liệu rời rạc cũng có thể là danh mục mà trong đó không tồn tại bất kỳ thứ tự nào giữa các giá trị. Ví dụ:

• Màu sắc (đỏ, xanh, vàng…)
• Giới tính (nam, nữ)

Biểu diễn dữ liệu rời rạc bằng đồ thị

Dữ liệu rời rạc có thể được biểu diễn bằng các dạng biểu đồ như biểu đồ thanh (bar chart), biểu đồ hình lá (stem and leaf plot) hoặc biểu đồ hình tròn (pie chart). Các biểu đồ này giúp thể hiện sự phân bố và tương quan giữa các giá trị rời rạc.

So sánh dữ liệu liên tục và dữ liệu rời rạc

Mặc dù đều là các loại dữ liệu định lượng, dữ liệu liên tục và dữ liệu rời rạc có những đặc điểm và ứng dụng khác nhau. Bảng so sánh dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt hai loại dữ liệu này một cách chi tiết:

Cơ sở so sánh	Dữ liệu rời rạc	Dữ liệu liên tục
Khái niệm	Dữ liệu có khoảng trống rõ ràng giữa các giá trị.	Dữ liệu nằm trong một chuỗi liên tục.
Xác định	Đếm được.	Có thể đo lường.
Giá trị	Chỉ nhận các giá trị số nguyên hoặc riêng biệt.	Có thể nhận bất kỳ giá trị nào trong một phạm vi liên tục.
Biểu diễn đồ họa	Biểu đồ thanh, biểu đồ tròn.	Biểu đồ đường.
Lập bảng	Phân phối tần số không nhóm.	Phân bố tần số theo nhóm.
Phân loại	Bao gồm lẫn nhau.	Loại trừ lẫn nhau.
Đồ thị hàm số	Hiển thị các điểm bị cô lập.	Hiển thị các điểm được kết nối.

Kết luận

Bài viết này đã trình bày những kiến thức cơ bản để hiểu rõ “dữ liệu liên tục là gì” và phân biệt giữa dữ liệu liên tục và dữ liệu rời rạc. Hy vọng rằng, những thông tin này sẽ hữu ích cho bạn đọc trong quá trình học tập và làm việc liên quan đến lĩnh vực phân tích dữ liệu.